وازکتومی (به انگلیسی: vasectomy) نوعی عمل جراحی در مردان برای پیشگیری از بارداری است. در این روش که به «بستن لوله مردان» مشهور است، فرد امکان فرزنددار شدن را از خود سلب می‌کند و امکان بازگشت هم تا ۳۰٪ وجود دارد (vasovasostomy). درصد موفقیت این عمل بسیار بالاست.
در بین انواع مختلف پیشگیری از بارداری، وازکتومی موفق‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود. این عمل فقط برای پیشگیری از حاملگی است و در انتقال بیماری‌های مقاربتی نقشی ندارد.
عمل وازکتومی سرپایی و بسیار ساده بوده و فرد ۳۰ دقیقه پس از عمل قادر به راه رفتن و رانندگی خواهد بود. پس از این عمل رنگ و بو و طعم و حجم منی و قدرت نعوظ و انزال تغییری نمی‌کند و فقط عامل باروری (اسپرم) مسدود می‌گردد.
در این روش با جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفهٔ عبور اسپرم را از بیضه به سمت پروستات و مجرای ادراری دارد مسدود می‌کنند.
این روش با بی‌حسی موضعی و درد کم و جراحی کوتاه مدت و ارزان قیمت است. درصد موفقیت ۵/۹۹–۹۵ درصد می‌باشد که بسته به روش وازکتومی متفاوت می‌باشد. بر اساس اطلاعات درج شده در سایت NHS سازمان خدمات درمانی بریتانیا موفقیت این روش بیش از ۹۹٪ می‌باشد و در ۲۰۰۰ مردی که وازکتومی کرده‌اند فقط یک نفر در ادامهٔ عمر توانسته یک زن را باردار کند.[۲]
عوارض جراحی بسیار کم و شامل احتمال خون‌ریزی یا عفونت جراحی در کوتاه مدت یا درد بیضه به‌طور موقتی، و به ندرت مزمن، می‌باشد؛ و فواید این روش، قابلیت باز کردن مجدد وازکتومی، ارزان بودن و دوره نقاهت کوتاه مدت آن می‌باشد.
وازکتومی باعث ناتوانی جنسی نمی‌گردد ولی موارد متعدد دیده می‌شود که بیمار پس از وازکتومی از کم شدن توانایی یا تمایل جنسی شاکی می‌باشد که دلیل آن، تأثیر روحی انجام وازکتومی می‌باشد و از نظر علمی وازکتومی تأثیری جسمی بر روی توانایی جنسی ندارد. در صورت بروز دردهای طولانی مدت و آزار دهنده پس از وازکتومی احتیاج به باز کردن مجدد وازکتومی یا برداشت کامل لولهٔ وازدفران می‌باشد.
وازکتومی یا انسداد مجاری وازدفران، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های جراحی، جهت جلوگیری از باروری در مردان می‌باشد این روش امروزه در بسیاری از نقاط دنیا بخصوص چین، برای کنترل جمعیت متداول می‌باشد.
وازدفران مجرای عبور اسپرم از بیضه به طرف پروستات و مجرای ادراری جهت اضافه شدن اسپرم به مایع انزالی منی می‌باشد که با انسداد این مجرا، باعث تهی شدن مایع منی از اسپرم می‌گردد و در نتیجه مایع خروجی انزالی حاوی اسپرم نمی‌باشد، لذا منجر به باروری نمی‌گردد.
