در سال 1961 نویسنده بزرگ «جوزف هلر»، در رمان مهم خود «تبصره 22» موضوع پارانویا را در یک جمله عجیب خلاصه می‌کند: «اینکه شما پارانوئید نیستید، به این معنی نیست که پارانوئیدها شما را دنبال نمی‌کنند». پارانویید مانیفست عدم اطمینان است. وقتی شک به همسایه، همکار و هر فردی در زندگی یا حتی برداشت ما از حقیقت در ذهن ریشه می‌دواند، واقعیت لحظه به لحظه مبهم‌تر و گاهی حتی خطرناک می‌شود. این بدبینی پنهان می‌تواند ترسناک و خفقان‌آور باشد. اما اگر یک هنرمند باهوش و خبره از این فضا به درستی استفاده کند، جذاب‌ترین و هیجان‌انگیزترین آثار خلق می‌شود. جای تعجب نیست، که فقط تعداد کمی از فیلمسازان توانسته‌اند، در بستر این سوژه روانشناختی فیلم‌های باارزش بسازند.
در اینجا بهترین فیلم‌های پارانوئیدی معرفی می‌شود. با تماشای هر کدام از این آثار شما ترس و تردیدی را تجربه می‌کنید، که در عین حال به شدت درگیرکننده، هیجان‌انگیز و جذاب است.
- 12 فیلم دیوید فینچر از بدترین تا بهترین؛ از آدم‌کش تا باشگاه مبارزه
- 19 فیلم فوق‌العاده مهیج که تقریبا هیچ صحنه اکشنی ندارند
- مقایسه 8 فیلم اقتباسی محبوب و کتاب‌های اصلی
10- چشمان کاملا بسته (Eyes Wide Shut)
- سال انتشار: 1999
- کارگردان: استنلی کوبریک
- ستارگان فیلم: نیکول کیدمن، تام کروز و تاد فیلد
- ژانر: درام، معمایی و هیجان‌انگیز
- امتیاز IMDb فیلم: 7.5
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 76 درصد
«استنلی کوبریک» نابغه، تقریبا در هر ژانری فیلم ساخته‌است. در فیلم «چشمان کاملا بسته»، این کارگردان بزرگ یک تریلر معمایی و روانشناختی خلق کرده‌است. در این فیلم وقتی «آلیس» (با بازی نیکول کیدمن) به همسرش «دکتر بیل هارتفورد» (با بازی تام کروز) اعتراف می‌کند؛ که با تمام وجود می‌خواسته با مرد دیگری رابطه داشته‌باشد، او را به قعر سردرگمی و تردید می‌برد. این احساس تردید چنان مخرب است، که «دکتر بیل هارتفورد» را وادار می‌کند به دنبال پاسخی برای بحران میانسالی خود، در موقعیت‌های خطرناک قرار گیرد. مکان‌هایی که هیچ چیز آنطور که به نظر می‌رسد، نیست و نمی‌توان به کسی اعتماد کرد. «چشمان کاملا بسته» در فیلم‌شناسی «استنلی کوبریک»، کمتر دیده می‌شود. اما این فیلم یک اثر قدرتمند در ژانر تریلر معمایی و وهم‌آلود است.
9- جی اف کی (JFK)
- سال انتشار: 1991
- کارگردان: الیور استون
- ستارگان فیلم: کوین کاستنر، کوین بیکن، تامی لی جونز و گری اولدمن
- ژانر: درام، تاریخی و هیجان‌انگیز
- امتیاز IMDb فیلم: 8.0
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 84 درصد
ابهامات و جزییات مربوط به ترور «جان اف کندی» در طول سال‌ها الهام‌بخش تئوری‌های توطئه بی‌شماری بوده‌است و تئوری توطئه بیش از هر چیز دیگر، عامل بدبینی و توهم است. در فیلم «جی اف کی» شخصیتی به نام «جیم گاریسون» (با بازی کوین کاستنر) که دادستان منطقه نیواورلئان است، مصمم می‌شود ته‌و‌توی قتل نفرت‌انگیز «جی اف کی» را درآورد. او که باور موجود در جامعه را که «لی هاروی اسوالد» به تنهایی این قتل را انجام داده‌است، قبول ندارد، به دنبال کشف حقیقت در موقعیت‌های خطرناکی قرار می‌گیرد. «جی اف کی» به کارگردانی «الیور استون»، فیلمی است که شما را نسبت به هر کسی که در موضع قدرت است دچار سوءظن کرده، که آیا قرار و مدارهای پنهانی در کار است یا نه.
8- یادگاری (Memento)
- سال انتشار: 2000
- کارگردان: کریستوفر نولان
- ستارگان فیلم: گای پیرس، کری ان ماس و جو پانتولیانو
- ژانر: هیجان‌انگیز و معمایی
- امتیاز IMDb فیلم:8.4
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 93 درصد
مدت‌ها قبل از اینکه «کریستوفر نولان» شهرت خود را به عنوان یک استاد خبره فیلمسازی بسازد، اثر پیچیده، بسیار گیرا و حیرت‌آور «یادگاری» را به عنوان دومین فیلم بلند خود کارگردانی کرده‌بود. و این فیلم یک اثر وهم‌آلود تمام و کمال است. در این فیلم «لئونارد شلبی» (با بازی گای پیرس) به عنوان کسی که مأموریت دارد، مردی را که همسرش را به قتل رسانده‌است پیدا کند، نقش‌آفرینی می‌کند. اما متأسفانه شرایط برای او دشوارتر از یک آدم معمولی است. درواقع «لئونارد شلبی» از بیماری «فراموشی انتروگراد» (ناتوانی در ایجاد خاطرات جدید) رنج می‌برد. این بیماری نتیجه جراحتی است، که در شبی که همسرش به قتل رسیده، به او وارد شده‌است. همه این‌ها به این معنی است که «لئونارد» نمی‌تواند به خاطر بیاورد، که آیا آدم‌های زندگی‌اش دوستش هستند یا دشمنش. و چون «کریستوفر نولان» داستان این فیلم را به شکلی غیرخطی روایت می‌کند، ما هم چیزی بیشتر از لئونارد نمی‌دانیم. همانطور که تردید در دل ما ریشه می‌زند که آدم‌های زندگی «لئونارد» آنطور که به نظر می‌رسد بی‌گناه نیستند؛ یک پارانویای سرگرم‌کننده و جذاب به سرعت اوج می‌گیرد.
7- گرگینه‌های درون (Werewolves Within)
- سال انتشار: 2021
- کارگردان: جاش روبن
- ستارگان فیلم: سم ریچاردسون، میلانا واینتروب و جرج باسیل
- ژانر: کمدی، ترسناک و رازآلود
- امتیاز IMDb فیلم:6.0
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 86 درصد
«گرگینه‌های درون» ممکن است یک فیلم کمدی یا به طور دقیق‌تر، تنها فیلم کمدی موجود در این لیست باشد، اما فکر نکنید کمدی نمی‌تواند با پارانویا همزیستی داشته‌باشد. این فیلم به خوبی هر دو ژانر را ترکیب کرده و نتیجه آن درخشان است. داستان «گرگینه‌های درون» درباره ساکنان یک شهر کوچک کوهستانی است، که درباره اینکه در معرض خطر یک گرگینه قرار دارند، دچار تردید می‌شوند. آنها تصمیم می‌گیرند به کلبه‌ای بروند و خود را در یک اقامتگاه مخفی کنند، تا از کولاک در امان بمانند. اما خیلی زود این آدم‌ها شروع به حمله به یکدیگر می‌کنند، چون مشخص می‌شود که گرگینه در میان آنها زندگی می‌کند و خود را از نگاه آنها پنهان کرده‌است. «گرگینه‌های درون» اثر «جاش روبن» که همزمان ترسناک و کمدی است، یک فیلم وهم‌آلود محسوب می‌شود، که به طور ماهرانه‌ای تفسیرهای اجتماعی بی‌نظیری ارائه می‌دهد و در عین حال جذابیت‌های سینمایی تعقیب و گریز گرگینه را در خود دارد.
6- انسجام (Coherence)
- سال انتشار: 2013
- کارگردان: جیمز وارد بیرکت
- ستارگان فیلم: امیلی بالدنی، موری استرلینگ، نیکولاس برندن و لورین اسکافاریا
- ژانر: درام، معمایی و علمی – تخیلی
- امتیاز IMDb فیلم:7.2
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 89 درصد
بدون شک یکی از فیلم‌های کمتر شناخته‌شده در این لیست، «انسجام» است، که یک اثر علمی – تخیلی بسیار دست‌کم‌گرفته‌شده محسوب می‌شود. این فیلم با استفاده از ترفندهای روانشناختی، بسیار جذاب با شما بازی می‌کند. داستان فیلم از شبی شروع می‌شود که گروهی از دوستان برای یک مهمانی شام همدیگر را می‌بینند. در این شب پس از عبور یک ستاره دنباله‌دار از شهر کوچک آنها، اتفاقات عجیبی رخ می‌دهد. ابتدا برق قطع می‌شود. سپس، وقتی کسی بیرون می‌رود، ناپدید می‌شود. و وقتی در نهایت برمی‌گردد، رفتار عجیبی از خود نشان می‌دهد. در حالیکه این گروه هشت نفره تلاش می‌کنند تا بفهمند چه اتفاقی در حال وقوع است، ذهن مخاطب به چند گونه مختلف تغییر دیدگاه می‌دهد. «انسجام» یک اثر هنری باارزش و البته کمی ناشناخته در فیلمسازی علمی – تخیلی است. در ضمن جالب است بدانید این اثر معمایی جذاب به طور قابل‌توجهی با بودجه ناچیز 50 هزار دلار ساخته شده‌است.
5- جزیره شاتر (Shutter Island)
- سال انتشار: 2010
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- ستارگان فیلم: لئوناردو دی کاپریو، امیلی مورتیمر و مارک رافلو
- ژانر: معمایی و هیجان‌انگیز
- امتیاز IMDb فیلم:8.2
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 69 درصد
«مارتین اسکورسیزی» کلاسیک پشت کلاسیک ساخته‌است. اما اگر فقط یک فیلم این کارگردان بعد از چهل سال هنوز تسلط تمام و کمال او به فیلمسازی را به رخ بکشد، همین «جزیره شاتر» است. در این فیلم «تدی دانیلز» (با بازی لئوناردو دی کاپریو) یک مارشال آمریکایی است، که به جزیره مرموز «شاتر» فرستاده می‌شود، تا درباره ناپدید شدن یک بیمار از آسایشگاه بدنام جزیره تحقیق کند. با این حال، زمانی که او وارد آسایشگاه می‌شود، متوجه می‌شود که آدم‌های قابل اعتماد آن مکان انگشت شمارند و بسیاری از افراد چیزی که ادعا می‌کنند، نیستند. «جزیره شاتر» با محیطی کاملاً توهم‌آور و داستانی که استادانه نوشته شده‌است، بدون شک یکی از چند فیلمی است که مجبورتان می‌کند بیشتر از یک بار تماشایش کنید. این فیلم معمای بزرگی در ذهن شما ایجاد کرده و باعث می‌شود هرگز فراموشش نکنید. البته همه این اثراتی که «جزیره شاتر» روی شما دارد آنقدر جذاب و متفاوت است؛ که مایلید با هر فرد دیگری که فیلم را دیده‌است، ساعت‌ها به بحث و گفتگو درباره آن بپردازید.
4- بازی (The Game)
- سال انتشار: 1997
- کارگردان: دیوید فینچر
- ستارکان فیلم: مایکل داگلاس، دبورا کارا انگر و شان پن
- ژانر: درام، معمایی و هیجان‌انگیز
- امتیاز IMDb فیلم:7.7
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 77 درصد
«دیوید فینچر» فیلم‌های زیادی را کارگردانی کرده‌است، که اضطراب هیجان‌انگیزی را به مخاطب القا می‌کنند. برای مثال می‌توان به فیلم‌های «هفت» محصول سال 1995و «باشگاه مشت‌زنی» تولید سال 1995 اشاره کرد. با این وجود مهم‌ترین دستاورد دیوید فینچر در این ژانر فیلم، «بازی» است. این فیلم داستان یک تاجر و بانکدار ثروتمند به نام «نیکلاس ون اورتون» (با بازی مایکل داگلاس) را دنبال می‌کند. او که از زندگی که در آن هر چیزی را که بخواهد می‌تواند داشته‌باشد خسته شده‌است، به عنوان یک شرکت‌کننده داوطلب در یک بازی مرموز ثبت‌نام می‌کند. در این بازی مرز بین واقعیت و شوخی محو شده و متاسفانه، او نمی‌داند خود را در چه دامی گرفتار کرده‌است. او در شرف ورود به دنیایی از وهم و عذاب است، که در آن هیچ‌کس قابل‌اعتماد نیست. این فیلم که با موسیقی مهیج ساخته «هاوارد شور» برای مخاطب بسیار سرگرم‌کننده و گیرا است، یکی از دست کم گرفته شده‌ترین آثار «دیوید فینچر» به حساب می‌آید.
3- هجوم ربایندگان جسم (Invasion of the Body Snatchers)
- سال انتشار: 1956
- کارگردان: دان سیگل
- ستارگان فیلم: کوین مک کارتی، جک فینی، لری گیتس و دانا وینتر
- ژانر: درام، ترسناک و علمی – تخیلی
- امتیاز IMDb فیلم: 7.7
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 98 درصد
«هجوم ربایندگان جسم» دوره‌ای از تاریخ را در بر می‌گیرد، که اتفاقا با پارانویا تعریف می‌شود. این دوره درواقع جنگ سرد است. داستان این فیلم درباره شخصی به نام «دکتر مایلز بنل» (با بازی کوین مک کارتی) است، که از تعداد زیاد بیمارانی که به او مراجعه کرده و ادعا می‌کنند که اطرافیانشان غیرعادی رفتار می‌کنند، گیج شده‌است. با این حال، او خیلی زود نگران این موضوع می‌شود، که شاید دلهره مراجعه‌کنندگانش واقعا یک دلیل منطقی دارد. از طرفی او می‌داند که هر موضوعی که شهر کوچک آنها را درگیر کند، می‌تواند ابعاد وسیع‌تری داشته‌باشد. «هجوم ربایندگان جسم» دقیقا به عنوان یک تمثیل اجتماعی ساخته شده‌است. این اثر به لطف ترکیب عناصر علمی – تخیلی و استعاره‌های ترسناک، موفق می‌شود به طور استادانه‌ای ترس واقعی سیاسی را که در آن زمان بر جهان حاکم بوده‌است، به تصویر بکشد.
2- مکالمه (The Conversation)
- سال انتشار: 1974
- کارگردان: فرانسیس فورد کاپولا
- ستارگان فیلم: جین هکمن، جان کازال و آلن گری فیلد
- ژانر: درام، معمایی و هیجان‌انگیز
- امتیاز IMDb فیلم: 7.8
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 97 درصد
درست در حد فاصلی که «فرانسیس فورد کاپولا» فیلم «پدرخوانده یک» را در سال ۱۹۷۲ و «پدرخوانده دو» را در سال ۱۹۷۴ می‌ساخت؛ یکی از بهترین آثار سینمایی دهه ۱۹۷۰ یعنی فیلم «مکالمه» به سادگی توسط او خلق شد. در این فیلم شخصیتی به نام «هری کاول» (با بازی جین هکمن) یک جاسوس خصوصی است، که موظف می‌شود مکالمه میان یک زن و مرد مشخص را ضبط کند. اما وقتی خودش چند بار این مکالمه را گوش می‌دهد، متوجه نیت واقعی کارفرمایش شده و جان زن و مرد و خودش را در خطر می‌بیند. «مکالمه» مانند آثار «جورج اورول» است، چون مردی را در صنعت جاسوسی نشان می‌دهد، که درباره قدرت فناوری که به فساد قشر پولدار جامعه کمک می‌کند، دچار توهم می‌شود. از این نظر، فیلم «فرانسیس فورد کاپولا» اثری آینده‌نگر است و بسیاری از ترس‌های پارانوییدی حاکم بر دغدغه‌های جامعه در قرن بیست و یکم را پیش‌بینی می‌کند.
1-موجود (The Thing)
- سال انتشار: 1982
- کارگردان: جان کارپنتر
- ستارگان فیلم: کرت راسل، ویلفورد بریملی و کیث دیوید
- ژانر: ترسناک، معمایی و علمی – تخیلی
- امتیاز IMDb فیلم: 8.2
- امتیاز در وبسایت راتن تومیتوز: 85 درصد
در سال ۱۹۸۲ «جان کارپنتر» فیلمی ساخت که به عقیده بعضی مخاطبان می‌توانست کاندید بهترین فیلم ترسناک کل تاریخ سینما باشد. این فیلم «موجود» نام دارد. در این فیلم گروهی از محققان در جنوبگان با موجودی وحشتناک و ناشناخته غیرزمینی مواجه می‌شوند. این موجود می‌تواند تغییر شکل داده و در کالبد قربانیان خود قرار گیرد، بدون اینکه کسی متوجه شود. تحت این شرایط محققان متوجه می‌شوند که ممکن است هر کسی در آن مکان بیگانه و خطرناک باشد. پس قانون فیلم مشخص است. یا باید همه بیگانه‌ها را شناسایی یا با زندگی خداحافظ کرد. اگرچه این فیلم در ابتدا موفقیت گیشه یا نقد مثبت منتقدان را به دست نیاورد، اما به لطف ماهیت حیله‌گر ضدقهرمان آن، به یک کالت الهام‌بخش تبدیل شد. از آنجاییکه موجود فرازمینی ضدقهرمان این فیلم خود را با ناشناخته بودنش تعریف می‌کند، به عنوان یک هیولای تمام و کمال آثار پارانویا منحصربهفرد است. چیزی که درباره فیلم «موجود» تحسین‌برانگیز است، این است که هر لایه نقش خود را در ایجاد یک فضای عمیق و پر از تردید دارد، که البته برای القای بهتر حس پارانویا به کار گرفته می‌شود. فیلم منحصربهفرد «موجود» یک معمای وهم‌آلود است؛ که مانندش در سینما وجود ندارد.
منبع: whatnerd