بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر کلاسیک

سودابه نیکدان

2024/08/03

فیلم نوآر همچنان یکی از محبوب‌ترین ژانرهای کلاسیک در دنیای امروز است که ابتدا با آثار نمادینی مانند شاهین مالت (The Maltese Falcon)، چراغ گاز (Gaslight) و غرامت مضاعف (Double Indemnity) به شهرت رسید. بین دهه‌های 1940 و 1950، فیلم نوآر در اوج خود بود و با معماهای جذاب و عاشقانه‌های سرنوشت‌ساز توسط فیلمسازان تاثیرگذاری چون جان هیوستون، بیلی وایلدر و استاد تعلیق آلفرد هیچکاک، مخاطبان را مجذوب خود می‌کرد. در حالی که فیلم‌های نوآر حماسی الزاماتی مانند طرح داستانی پیچیده و یک کارآگاه بدبین دارند، اما این شرورهای منحصربه‌فرد هستند که عظمت یک فیلم را نشان می‌دهد.

شخصیت‌هایی مانند وینس استون در فیلم تعقیب بزرگ (The Big Heat) و روان‌پریش جذاب، برونو آنتونی در فیلم غریبه‌ها در قطار (Strangers on a Train) تنها چند نمونه از شرورهای نمادین فیلم‌های نوآر هستند که هر کدام لایه منحصربه‌فرد و عجیب خود از فساد و تعلیق را به همراه می‌آورند. از ویت استرلینگ با بازی کرک داگلاس در فیلم از درون گذشته (Out of the Past) تا کودی جرت شیطانی در فیلم اوج التهاب (White Heat) در ادامه بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر کلاسیک را از بدترین تا بهترین نام بردیم.

10. وایت استرلینگ- از دورن گذشته

داگلاس که معمولا به خاطر نقش‌های قهرمانانه و مثبتش شناخته می‌شود، در یکی از بهترین فیلم نوآرهای کارآگاهی به نام از درون گذشته نقش متفاوتی ایفا می‌کند. او در این فیلم یک قمارباز فاسد به نام ویت استرلینگ است. رابرت میچام در نقش گارآگاهی به نام جف بیلی ظاهر می‌شود که پس از پنهان شدن در یک شهر کوچک، توسط یکی از افراد استرلینگ شناخته و مجبور می‌شود با استرلینگ ملاقات کند. استرلینگ از او خواسته بود تا دوست‌دخترش کتی موفات با بازی جین گریر را را پیدا کند، چرا که کتی پس از تیراندازی به استرلینگ و سرقت مقداری پول فرار کرده بود.

داگلاس با ظاهر خوب و جذابیت خود، استرلینگ را به عنوان یک فرد معقول و بی‌گناه جلوه می‌دهد، اما در واقع او به شدت بی‌رحم است و دمار از روزگار کسی که به او خیانت کند درمی‌آورد. استرلینگ ممکن است از نظر ظاهری ترسناک نباشد، اما حضور شوم و غیرقابل پیش‌بینی دارد که می‌تواند به شدت شرورانه باشد و همین ویژگی او را به یکی از بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر کلاسیک تبدیل می‌کند.

9. کاپیتان هنک کویینلان- نشانی از شر (Touch of Evil)

اورسن ولز کارگردانی و بازی در فیلم نوآر سیاه نشانی از شر را بر عهده دارد و در نقش پلیس فاسد، هنک کویینلان بازی می‌کند که برده‌ی طمع و اشتهای سیری‌ناپذیر خود برای رسیدن به قدرت است. یک دادستان ویژه به نام میگوئل وارگاس با بازی چارلتون هستون در مرز مکزیک و آمریکا در حال گذراندن ماه‌عسل خود است که یک بمب‌گذاری در مرز آمریکا رخ می‌دهد. کویینلان به وارگاس در تحقیقاتش کمک می‌کند اما وارگاس به زودی متوجه می‌شود که کویینلان نه تنها خود در این فاجعه دست دارد بلکه سعی می‌کند مرد بی‌گناهی را به جرم نکرده متهم کند.

در ژانر فیلم نوآر پلیس کثیف کم نداریم، اما کویینلان به عنوان یکی از بی‌رحم‌ترین و فریبکارترین قانون‌گذاران که از نشان خود به عنوان سپر نفوذناپذیری برای منافع شخصی سواستفاده می‌کند رقیب ندارد. این بمب‌گذاری اولین فاجعه‌ای نیست که توسط کویینلان طراحی شده است، او یک رشته از افراد بی‌گناه را به ناحق محکوم و زندانی کرده و در عوض روی جرایمی که توسط خودش انجام شده سرپوش گذاشته است. کویینلان یک شرور است که با وجود اعتیاد به الکل و قد کوتاهش، قطعا باهوش‌تر و حسابگرتر از چیزی است که در ابتدا به نظر می‌رسد. در حالی که انتظار می‌رود بی‌اخلاقی در اکثر شرورها یک ویژگی مشترک باشد، کویینلان خیلی فراتر از آن ظاهر می‌شود.

8. کاسپر گاتمن- شاهین مالت

بر خلاف اکثر جنایتکاران نوآر، کاسپر گاتمن در اولین فیلم جان هیوستون یعنی شاهین مالت به عنوان یک شرور پیچیده شناخته می‌شود که توانایی استخدام دیگران برای انجام کارهای کثیف را دارد. گاتمن با بازی سیدنی گرین استریت افسانه‌ای یکی از چندین شخصیتی است که با یک کارآگاه خصوصی به نام سم اسپید (همفری بوگارت) برخورد می‌کنند که به دنبال یک مجسمه گران‌بهای جواهرنشان به نام شاهین مالت است.

در مقایسه با تمام کسانی که به دنبال مجسمه شاهین هستند، گاتمن بهترین پیشنهاد را برای کمک به اسپید ارائه می‌دهد. اگرچه پیشنهاد گاتمن واقعا خوب به نظر می‌رسد، اما اسپید نسبت به فریبکاری این مرد چاق و از سابقه خنجر خوردن بدشانس‌هایی که با او معامله کرده‌اند آگاه است. گاتمن باهوش با وجود اهداف شوم در مورد شاهین و منشا آن آگاه است، اما برخلاف اسپید، فاقد هوش خیابانی است و همین نقطه‌ضعف اساسا منجر به شکست او می‌شود.

7. وینس استون- تعقیب بزرگ

تعقیب بزرگ فیلمی کلاسیک به کارگردانی فریتز لانگ یک نوآر با بازی گلن فورد در نقش کارآگاه دیو بنیون است که وظیفه تحقیق در مورد مرگ مشکوک یک افسر پلیس فاسد را بر عهده دارد. در حالی که رئیس او به سرعت پرونده را می‌بندد، بنیون به کار خود ادامه می‌دهد و با گروهی از افراد ناهنجار و شخصیت‌های مشکوک، از جمله گانگستر بدخلق وینس استون با بازی لی ماروین روبرو می‌شود که بیش از اندازه شرور است.

درست مثل یک کودک که با ذره‌بین مورچه‌ها را می‌سوزاند، استون یک سادیست است که از آزردن و درد کشیدن دیگران لذت می‌برد. در طول فیلم، ظلم او همچنان افزایش می‌یابد و در حالی که کاملا قادر است مرتکب قتل شود، گاهی اوقات ترجیح می‌دهد قربانیانش را شکنجه کند. به ویژه دوست دخترش دبی مارش (گلوریا گراهام) را که با ریختن قهوه داغ روی صورتش برای همیشه زیبایی‌اش را از او گرفت. گاهس حتی مرگ هم در مقابل استون مهربان است و وقتی می‌خواهد نکته‌ای را بیان کند، نمی‌توان گفت که به چه روش‌های شیطانی متوسل می‌شود.

6. فیلیس دیتریچسون- غرامت مضاعف

باربارا استانویک در فیلم نوآر غرامت مضاعف به کارگردانی بیلی وایلدر نقش فیلیس دیتریچسون، یک زن اغواگر را بازی می‌کند. دیتریچسون که با مرد ثروتمند مسنی ازدواج کرده است، یک فروشنده بیمه به نام والتر نف (فرد مک‌موری) را در یک رابطه عاشقانه آتشین و یک نقشه برای قتل شوهرش و فرار با پول او به دام می‌اندازد. اما مانند هر انگیزه‌ی قتلی، همیشه یک نکته وجود دارد، به خصوص با دیتریچسون.

دیتریچسون نمونه‌ی بارز یک زن طماع و زیباست که از قدرت خود بر مردان آگاهی دارد و در هنر اغواگری و فریب استاد است. مردان به آسانی تحت تاثیر او قرار می‌گیرند و او تا زمانی که دیگر نیازی به آن‌ها نداشته باشد از آن‌ها استفاده می‌کند، مثل یک جفت کفش قدیمی! دیتریچسون هیچ همدردی یا توجهی به کسی جز خودش ندارد و یک دختر جوان زیبا است که می‌داند از چه روشی برای پیشبرد نقشه‌اش استفاده کند. او درواقع همچون یک عنکبوت بیوه سیاه مرگبار حاضر است و می‌تواند هر کسی را در تار منافع شخصی خود گرفتار کند.

5. برونو آنتونی- غریبه‌ها در قطار

رابرت واکر در فیلم غریبه‌ها در قطار ساخته‌ی آلفرد هیچکاک در نقش شخصیتی روان‌پریش و چرب‌زبان به نام برونو آنتونی بازی جذابی ارائه می‌دهد که نجیب‌زادگی و طبقه بالایش رنگ واقعی هیولایی او را پنهان می‌کند. آنتونی در قطار با یک بازیکن حرفه‌ای تنیس به نام گای هینز (فارلی گرنجر) آشنا می‌شود. هینز ناخواسته توسط آنتونی برای شرکت در یک نقشه‌ی قتل استخدام می‌شود که کل دنیای او را زیر و رو می‌کند.

در حالی که اکثر شرورها انگیزه‌های خود را آشکار می‌کنند، آنتونی ماهیت واقعی خود را با کت و شلوارهای سفارشی و پیچیدگی طبقه بالا پنهان می‌کند و همین ویژگی باعث می‌شود او به یکی از ترسناک‌ترین شرورهای فیلم‌های نوآر تبدیل شود. رویکرد بی‌تفاوت او در انجام چنین جنایت وحشتناکی، ویژگی ترسناک اما جذاب دیگری است که در نهایت مخاطبان را به این فکر می‌اندازد که دقیقا چه چیزی این دیوانه را هدایت می‌کند. آنتونی با وجود جذابیت گیرا و رفتار غیرمنتظره‌اش نه تنها خطرناک‌ترین شرور است، بلکه یکی از بزرگ‌ترین شرورهای تاریخ سینما نیز به شمار می‌رود.

4. الن برنت- به خدا واگذارش کن (Leave Her to Heaven)

جین تیرنی در فیلم نوآر روانشناختی به خدا واگذارش کن در نقش یک جامعه‌ستیز به نام الِن برنت بازی می‌کند که به اندازه زیبایی‌اش کشنده است. پس از ملاقات با یک نویسنده به نام ریچارد هارلند (کورنل وایلد)، برنت و هارلند وارد یک عاشقانه پرطلاطم می‌شوند و به سرعت ازدواج می‌کنند. اندکی پس از ازدواج، هارلند متوجه رفتارهای عجیب همسر جدیدش و میل سیری‌ناپذیر او برای مرکز توجه بودن می‌شود.

همچون اکثر جامعه‌ستیزان، برنت فاقد هرگونه احساس همدلی یا پشیمانی نسبت به دیگران است. او که رفته رفته بیشتر عاشق همسرش می‌شود، به منظور حفظ او تنها برای خودش به اقدامات غیرقابل توصیفی مانند قتل و اتهامات دروغین متوسل می‌شود. او از غرور خیره‌کننده و جذابیت معصومانه‌‌اش برای پوشاندن ردپای خود و از بین بردن هرگونه سوظن استفاده می‌کند. این ویژگی به او اجازه می‌دهد تا از هرگونه مجازاتی قسر در برود. در حالی که زیبایی و ظاهر بیرونی او بی‌عیب‌ونقص به نظر می‌رسد، در اعماق وجودش یک روح سرد و بی‌رحم نهفته که حتی حاضر است برای انتقام از کسانی که معتقد است به او خیانت کرده‌اند، جان خود را فدا کند. او بدون شک یکی از بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر تمام دوران است.

3. گرگوری آنتون- چراغ گاز

چراغ گاز یک فیلم نوآر نمونه است که در آن چارلز بوئر در نقش گرگوری آنتون فریبکار بازی می‌کند. آنتون کمی پس از ورود به ایتالیا و قتل ناگهانی عمه مشهورش، یک زن جوان به نام پائولا (اینگرید برگمن) را افسون می‌کند. آنتون تمام ویژگی‌های یک جنتلمن جذاب را دارد و هر لحظه خود را وقف پائولا می‌کند. اما در پشت ظاهر جذاب و ثروتمندش، او در واقع یک دزد ماهر و قاتل است که از پائولا برای رسیدن به جواهرات بی‌نظیر عمه‌اش استفاده می‌کند.

آنتون یک شرور تاکتیکی و منطقی است که به جای کشتن پائولا، با جنگ روانی او را به این باور می‌رساند که عقل خود را از دست داده است. برای روی آوردن به چنین روش بی‌رحمانه‌ای به درجه خاصی از شرارت نیاز است. از آنجایی که آنتون توسط یک کارآگاه محلی به نام جوزف کاتن تحت نظر است، به اندازه کافی باهوش است که از جلب توجه بیشتر به خود جلوگیری کند. در حالی که آنتون ممکن است در ابتدا به عنوان یک سارق جواهر و قاتل معمولی ظاهر شود، ثابت می‌کند که یک شرور بسیار حیله‌گر و خطرناک است. او حتی وقتی نیازی به کشتن کسی نداشته باشد به طرز ماهرانه‌ای آماده است تا رویکرد غیرمعمول‌تری برای رسیدن به آنچه می‌خواهد اتخاذ کند.

2. عمو چارلی- سایه یک شک (Shadow of a Doubt)

جوزف کاتن در یکی از بهترین فیلم‌های هیچکاک با عنوان سایه شک، در نقش عمو چارلی فراری بازی می‌کند که سرزده نزد خانواده‌اش در سانتا روزا می‌رود و با خواهرزاده‌اش با بازی ترزا رایت ملاقات می‌کند. در ابتدا عمو چارلی به نظر می‌رسد یک مرد مجرد جذاب و فروتن باشد، اما با گذراندن بیشتر وقت با او، خواهرزاده‌اش شروع به کشف رفتارهای عجیب عموی مرموز خود می‌کند. عمو چارلی نقش یک مرد خانواده دوست‌داشتنی را بازی می‌کند، اما در واقعیت، او زندگی دوگانه‌ای به عنوان یک قاتل سریالی دارد که هدف او زنان ثروتمند بیوه است.

او یک نمونه کلاسیک از دکتر جکیل و آقای هاید است، اما بر خلاف دکتر، چارلی هیچ تمایلی به حذف یا مبارزه با خود شیطانی‌اش ندارد. با ظاهر خوب مردانه و هوش و زیرکی‌اش به نظر می‌رسد بدون اینکه دیده شود کارهایش را انجام می‌دهد. حتی زمانی که خواهرزاده‌اش کم‌کم ماهیت واقعی او را می‌فهمد، هیچ نشانه‌ای از نگرانی از خود بروز نمی‌دهد بلکه برعکس، یک تکبر و اعتمادبه‌نفس ترسناک از خود به نمایش می‌گذارد.

1. کودی جرت- اوج التهاب

جیمز کاگنی در نقش کودی جرت، گانگستر بی‌رحم و خشن در فیلم کلاسیک حماسی اوج التهاب یک اجرای خیره‌کننده ارائه می‌دهد. جرت که رهبر یک گروه خلافکار است، در زندان با هم‌بندی خود ویک (ادموند اوبراین) که یک مامور پلیس مخفی است دوست می‌شود. وقتی جرت از زندان فرار می‌کند، به زودی دست به یک قتل‌عام خونین می‌زند که در نهایت به مرگ اجتناب‌ناپذیر او منجر می‌شود.

جرت از بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر است که دیگران به خاطر سلامت روان و وضعیت اجتماعی‌اش او را دست کم می‌گیرند. اما حتی اگر او باهوش‌ترین شخصیت شرور هم نباشد، همچنان یک نیروی قدرتمند و خطرناک است که باید با آن مقابله کرد. بی‌رحمی او محدودیتی ندارد و حتی زمانی که یکی از افرادش به شدت زخمی می‌شود، او تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و شخصیت ضداجتماعی خود را نشان می‌دهد. جرت با تمایلات روان‌پریش و خلق و خوی غیرقابل پیش‌بینی شناخته می‌شود، توانایی خارق‌العاده‌ای در ایجاد ترس در قوی‌ترین مردان تنها با یک نگاه دارد و به جز مادرش، تنها به خودش وفادار است. تمام این ویژگی‌ها او را به یکی از بی‌رحم‌ترین اما بهترین شرورهای فیلم‌های نوآر کلاسیک تبدیل می‌کند.

منبع: collider