عصر طلایی هالیوود که به باور بسیاری از اواسط دهه ۱۹۱۰ آغاز شد و تا دهه ۱۹۶۰ ادامه داشت، دورانی بود که پنج استودیوی بزرگ پارامونت، متروگلدوین‌مایر، فاکس، آر کی او پیکچرز و برادران وارنر بر تجارت فیلمسازی تسلط داشتند. در این دوران بود که برخی از برجسته‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما ساخته شدند. بازیگران نمادینی مانند همفری بوگارت، جیمز کاگنی، گریس کلی و کری گرانت نیز بیشتر نقش‌های اصلی را برعهده گرفتند. عصر طلایی هالیوود زمانی بود که الگوهایی برای ساخت یک فیلم بی‌نقص و نحوه ارائه یک اجرای عالی شکل گرفت. تاکنون داستان‌ها و فیلم‌های زیادی درباره این دوران فوق‌العاده نوشته و ساخته شده است. اما این مستندهای عصر طلایی هالیوود هستند که بهترین اطلاعات را برای مشتاقان سینما ارائه می‌کنند. این مستندها که شامل فیلم‌های واقعی، مصاحبه‌های افراد متخصص صنعت فیلم و روایت‌های دلنشین هستند، به سینمادوستان یادآوری می‌کنند که پایه و اساس سینما چقدر شگفت‌انگیز (یا در بعضی واقع ناقص) بوده است.
10. نبرد بر سر همشهری کین (The Battle Over Citizen Kane)
- محصول: 1996
- کارگردان: توماس لنون، مایکل اپستین
- بازیگران: ویلیام آلاند، پیتر باگدانوویچ، رابرت وایز
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10
پشت صحنه‌های فراوانی از فیلم‌های هالیوود منتشر شده است که ثابت می‌کند فیلمسازی چه کار سخت و پردرسری است. فیلم همشهری کین هم از این قاعده مستثنی نبود. اگرچه به طور گسترده به عنوان بزرگ‌ترین فیلم تمام دوران شناخته میشود، اما مرحله ساخت آن برای همه عواملش ناخوشایند بود. هرج و مرج حاکم بر ساخت فیلم همشهری کین در مستند نبرد بر سر همشهری کین مورد بررسی قرار می‌گیرد، که به طور خاص بر درگیری بین کارگردان اورسون ولز و غول رسانه‌ای ویلیام راندولف هرست تمرکز دارد.
این فرد ثروتمند احساس می‌کرد که فیلم باعث بدنامی‌اش شده است، بنابراین تمام تلاش خود را برای نابودی کل فرآیند تولید به کار گرفت. فراتر از این واقعیت که ویلیام راندولف هرست احساس می‌کرد شخصیت چارلز فاستر کین شباهت زیادی به او دارد، مشکل دیگری در ساخت این فیلم گزارش نشده است. بنابراین مستند نبرد بر سر همشهری کین با ارائه انبوهی از اخبار و اطلاعات انحصاری عملکرد خوبی دارد. به عنوان مثال در مستند فاش میشود که شخصیت چارلز فاستر کین تنها بر اساس هرست ساخته نشده است. او ترکیبی از شخصیت‌های دیگری مانند جوزف پولیتزر، غول صنعت انرژی شیکاگو ساموئل اینسل، ناشر شیکاگو تریبون رابرت آر مک‌کورمیک و حتی خود ولز است.
همچنین فاش میشود که هرست با فریب سران چهار استودیوی دیگر، آن‌ها را متقاعد کرد تا نگاتیو فیلم همشهری کین را بخرند و آن را مطابق میل او تغییر دهند. چنانچه گفته شد، داستان آنقدر گیراست که مخاطبان احساس می‌کنند در حال تماشای یک فیلم کاملا متفاوت هستند. آن هم وقتی ولز به عنوان شخصیت اصلی و هرست به عنوان شخصیت منفی ظاهر میشود. نبرد بر سر همشهری کین یکی از مستندهای درخشان عصر طلایی هالیوود است که در بخش بهترین مستند بلند نامزد جایزه اسکار شد.
9. دختر شماره 27 (Girl 27)
- محصول: 2007
- کارگردان: دیوید استن
- بازیگران: پاتریشیا داگلاس، کلارک گیبل، دیانا سرا کری
- امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7 از 10
چندین دهه پیش از شکل‌گیری جنبش می‌تو بازیگر پاتریشیا داگلاس با افشاگری درباره تعرض جنسی از سوی یک فروشنده کمپانی متروگلدوین‌مایر شجاعت به خرج داد. به گفته داگلاس، او به همراه ۱۲۰ زن دیگر در ماه مه ۱۹۳۷ به این بهانه که قرار است به عنوان سیاهی‌لشکر در صحنه‌ای از فیلم حضور داشته باشند به یک مهمانی در ام‌جی‌ام دعوت شدند. داگلاس در این مهمانی مورد آزار جنسی قرار گرفت و داستان تکان‌دهنده او در یکی از متفاوت‌ترین مستندهای عصر طلایی هالیوود به نام دختر شماره ۲۷ روایت میشود. بخش غم‌انگیز مستند دختر شماره ۲۷ این است که متوجه می‌شویم چنین جنایت‌هایی سال‌هاست که اتفاق می‌افتند و به تازگی فکر به حالشان شده است.
تماشای تلاش داگلاس برای رسیدن به عدالت، با بی‌توجهی دادستان که اتفاقا دوست رئیس کمپانی ام‌جی‌ام بود، و بعدتر با یک کارزار تخریب برای زیر سوال بردن ادعاهایش بسیار آزاردهنده است. به طور کلی این مستند تصویری دقیق و غم‌انگیز از سختی‌های زندگی زنان در هالیوود به نمایش می‌گذارد. دیوید استن (کارگردان شناخته‌شده با آثاری همچون آلفرد هیچکاک تقدیم می‌کند (Alfred Hitchcock Presents)، آبی‌پوش‌های خیابان هیل (Hill Street Blues) و امپراتوری بوردواک (Boardwalk Empire)) کارگردانی این مستند را برعهده دارد، بنابراین می‌توانید مطمئن باشید که همه چیز با وسواس و دقتی که لازم است پیش می‌رود.
8. اسکاتی و تاریخچه پنهان هالیوود (Scotty and the Secret History of Hollywood)
- محصول: 2018
- کارگردان: مت تیمور
- بازیگران: اسکاتی باورز، پیتر بارت، کری گرانت
- امتیاز راتن تومیتوز: 85 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 6.7 از 10
اسکاتی و تاریخچه‌ی پنهان هالیوود داستان اسکاتی باورز، متصدی باری است که برای حدود چهار دهه، افراد سرشناس هالیوود را با زنانی که به آن‌ها علاقمند بودند آشنا می‌کرد. باورز تا زمان مرگ اکثر مشتریانش صبر کرد و سپس تمام این رازها را در کتابی به نام سرویس کامل (Full Service) فاش ساخت. این کتاب خاطرات بعدها به عنوان پایه‌ی ساخت یکی از بهترین مستندهای عصر طلایی هالیوود مورد استفاده قرار گرفت. باورز تا زمانی که تمام افراد نام برده در این فیلم از دنیا بروند صبر کرد. بنابراین این مستند را می‌توان با برچسب یک فیلم صرفا حاشیه‌ساز و برانگیزاننده احساسات نقد کرد.
خود او ادعا می‌کند که قصدش از این همه سال صبر کردن برای انتشار این اطلاعات تنها آسیب نزدن به مشتریانش بوده است. به همین دلیل صبر کرد تا همه‌ی آن‌ها فوت کنند. حقایق قابل بحث هستند، اما انکارناپذیر است که اسکاتی و تاریخچه‌ی پنهان هالیوود فیلمی بسیار سرگرم‌کننده است. حتی بهتر اینکه روایت فیلم لحن محکوم‌کننده‌ای به خود نمی‌گیرد. در واقع برعکس بر جنبه‌های لذت‌جویانه‌ی این شخصیت‌ها تاکید میشود و حال و هوایی شبیه به فیلم‌های اسکورسیزی به مخاطب القا می‌کند.
7. چارلی: زندگی و هنر چارلی چاپلین (Charlie: The Life And Art of Charles Chaplin)
- محصول: 2004
- کارگردان: ریچارد شیکل
- بازیگران: چارلی چاپلین، نورمن لوید، سیدنی چاپلین
- امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10
مستند چارلی: زندگی و هنر چارلی چاپلین به کارگردانی و نویسندگی ریچارد شیکل، منتقد برجسته‌ی سینما، مرور جامع و کاملی بر زندگی چارلی چاپلین، یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌های عصر سینمای صامت ارائه می‌دهد. از دوران حضور چارلی در گروه رقص هشت پسر لنکشایر تا تصمیم او برای ترک صنعت سینما پس از استقبال ضعیف از فیلمی که برایش اهمیت زیادی داشت، هیچ جزئیاتی از قلم نیفتاده است. مستند با ترکیب فیلم‌های آرشیوی، مصاحبه با افراد مشهور و صحنه‌هایی از برترین آثار چارلی چاپلین مخاطب را به وجد می‌آورد.
افراد سرشناس زیادی در این مستند برداشت‌های خود را ارائه می‌دهند که حس و حالی شبیه به یک جشنواره‌ی هالیوودی القا می‌کند. از جمله‌ی این افراد می‌توان به وودی آلن، رابرت داونی جونیور، جانی دپ، مارتین اسکورسیزی و ریچارد اتنبرا اشاره کرد. شیکل همچنین با واقعیت‌ها بازی نمی‌کند. او نظرات چندین نفری که چارلی را به خوبی می‌شناختند را نیز لحاظ کرده است. افرادی چون فرزندانش مایکل، جرالدین و سیدنی چاپلین و زندگینامه‌نویسان او جفری ونس و دیوید رابینسون.
6. ثروتمندان و ستارگان سینما (Moguls and Movie Stars)
- محصول: 2010
- کارگردان: –
- بازیگران: –
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.6 از 10
مستند ثروتمندان و ستارگان سینما با روایت کریستوفر پلامر بینندگان را به سفری از دوران ابتدایی سینما تا سال‌های بلوغ آن می‌برد. این مستند با روایت داستان سرمایه‌گذاران اولیه‌ی سینما آغاز میشود که با ورود به حوزه‌ای که هیچ‌کس به آن توجهی نمی‌کرد، یعنی توسعه‌ی فیلم‌های ناطق، ثروت هنگفتی به دست آوردند. در ادامه، به تاثیر جنگ جهانی دوم بر سینما، سانسور و تغییر چهره‌ی هالیوود در دهه‌ی ۶۰ پرداخته میشود.
از آنجایی که ثروتمندان و ستارگان سینما مجموعه‌ای از مستندهای هفت قسمتی است که به عصر طلایی هالیوود می‌پردازد، نه به سراغ بخش‌های کم‌ارزش می‌رود و نه نکات مهم را جا می‌گذارد. این مجموعه شامل تصاویری از تمام فیلم‌های پرفروش هر دهه در دوران طلایی هالیوود میشود، در عین حال به شرح زندگی تک‌تک ستارگان اصلی نیز می‌پردازد. بینندگان به طور ویژه از داستان‌هایی درباره همفری بوگارت، جیمز کاگنی و مریلین مونرو تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. برای جذابیت بیشتر، با بستگان زنده‌ی سران استودیوهای مختلف نیز مصاحبه شده است و این مجموعه را به تجربه‌ای ایده‌آل برای علاقه‌مندان به تاریخ و دوران طلایی هالیوود تبدیل می‌کند.
5. تب هانتر محرمانه (Tab Hunter Confidential)
- محصول: 2015
- کارگردان: جفری شوارتز
- بازیگران: تب هانتر، کلینت ایستوود، دبی رینولدز
- امتیاز راتن تومیتوز: 88 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.5 از 10
تب هانتر محرمانه یکی از مستندهای زندگی‌نامه‌ای عصر طلایی هالیوود است که بر اساس کتاب خاطراتی با همین عنوان، سرگذشت هنرپیشه، خواننده، نویسنده و تهیه‌کننده‌ی فیلم، تب هانتر را روایت می‌کند. هانتر که به خاطر جذابیت و چهره‌ی بی‌نقصش شناخته می‌شد، ستاره‌ای برجسته در دوران طلایی هالیوود بود و در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرد. او بعدها با اعلام همجنسگرا بودنش، تیتر اول روزنامه‌ها شد. در این مستند تماشاگران حرف‌ها را مستقیما از یک منبع موثق می‌شنوند. کارگردان جفری شوارتز چندین بار با این بازیگر مصاحبه کرده بود.
او نه تنها در بیرون کشیدن اطلاعات مهارت داشت، بلکه شخصیتی را هم پیدا کرد که حاضر بوده به سوالات ۱۰ ثانیه‌ای، جواب‌های ۵ دقیقه‌ای بدهد. هانتر در این مستند با افشاگری‌های پرتب‌وتاب، اطلاعات جالبی را در اختیار بینندگان قرار می‌دهد، به خصوص در مورد رابطه‌ی عاشقانه‌اش با آنتونی پرکینز ستاره فیلم روانی (Psycho ) و طرز فکر پیچیده‌ی جک ورنر، رئیس استودیوی سخت‌گیر. برای جذابیت بیشتر، فیلم همچنین شامل مصاحبه‌هایی با هم‌دوره‌ای‌های او مانند کلینت ایستوود، جان واترز و دبی رینولدز نیز میشود.
4. اچ را به نشانه‌ی هیچکاک بگیر: سایه‌ی یک نابغه (Dial H for Hitchcock: The Shadow of a Genius)
- محصول: 1999
- کارگردان: تد هیمز
- بازیگران: آلفرد هیچکاک، پت هیچکاک، برایان دی‌پالما
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10
نام مستند اچ را به نشانه‌ی هیچکاک بگیر به شکلی خلاقانه از عنوان فیلم موفق آلفرد هیچکاک، ام را به نشانه قاتل بگیر (Dial M for Murder) الهام گرفته شده است. این مستند بر حرفه‌ی یکی از بزرگ‌ترین فیلمسازان تمام دوران که روزهای اوج او درست در دل عصر طلایی هالیوود قرار می‌گیرد متمرکز است. این مستند توضیح می‌دهد که چگونه او توانست چنین آثار پرباری خلق کند و چگونه با وجود وقفه‌های اندک، به ندرت اثری ناموفق از او به جا مانده است. اچ را به نشانه هیچکاک بگیر صرفا جنبه‌ی سرگرمی ندارد.
این یکی از مستندهای عصی طلایی هالیوود است که بیشتر شبیه یک کلاس آموزشی است که به فیلمسازان مشتاق می‌آموزد چگونه آن‌ها هم می‌توانند شبیه هیچکاک شوند. این مستند شامل گنجینه‌ای از فیلم‌های پشت صحنه است که نشان می‌دهد چگونه کارگردان بر تمام اجزای فرآیند تولید، با وسواس و دقت زیاد نظارت داشته است. خارج از صحنه‌ی فیلمبرداری، بینندگان متوجه می‌شوند که تمرکز بی‌وقفه هیچکاک روی خود چگونه به او و فیلم‌هایش در رسیدن به جایگاه افسانه‌ای کمک کرد. با روایت کوین اسپیسی، شاید این مستند به طرز ایده‌آلی با گذر زمان هماهنگ نشده باشد، اما همچنان تماشای آن ارزشمند است.
3. شوبیز به جنگ می‌رود (Showbiz Goes to War)
- محصول: 1982
- کارگردان: گیل گیبسون سدوای، نورمن یدوای
- بازیگران: دیوید استینبرگ، گری مور
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 9 از 10
هالیوود چطور توانست در طول یک جنگ جهانی به طور مداوم فیلم تولید کند؟ مستند شوبیز به جنگ می‌رود به این سوال پاسخ می‌دهد. این مستند ۹۰ دقیقه‌ای به بررسی عملکرد این صنعت در طول جنگ جهانی دوم می‌پردازد، به چالش‌های آن اشاره می‌کند و راه‌های خلاقانه‌ای را که برخی برای ادامه کار صنعت سینما به کار بردند فاش می‌کند. شوبیز به جنگ می‌رود با نمایش فیلم‌های مستند خبری و کلیپ‌های اختصاصی فراوان، مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این، روایت مستند به شکلی عالی انجام شده است.
اما جای تعجب ندارد که مستند به سمت تئوری‌های توطئه نیز متمایل میشود. در برخی صحنه‌ها، به این موضوع اشاره میشود که شاید برخی از چهره‌های هالیوود بر نتیجه‌ی جنگ تاثیر گذاشته باشند. همچنین این فرض مطرح میشود که برخی از فیلم‌های نمادین صرفا برای شکل‌دهی به دیدگاه مردم درباره‌ی جنگ ساخته شده‌اند. بنابراین این به عهده‌ی بیننده است که تصمیم بگیرد چه چیزی را باور کند.
2. هالیوود: در ستایش فیلم صامت آمریکایی (Hollywood: A Celebration of the American Silent Film)
- محصول: 1980
- کارگردان: کوین براونلو، دیوید گیل
- بازیگران: –
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 9.3 از 10
مستند هالیوود: در ستایش فیلم صامت آمریکایی شامل ۱۳ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای است که تحول سینما را از یک سرگرمی گذری در سالن‌های بازی‌های ویدئویی اولیه به یک فرم هنری روی پرده نقره‌ای روایت می‌کند. هر قسمت به جنبه‌ی متفاوتی از صنعت [سینما] که باعث عملکرد بهتر آن می‌شد می‌پردازد. برخی از قسمت‌ها بر روی فیلمبرداران و برخی دیگر روی سیاهی‌لشکرها و عوامل دیگر تمرکز می‌کنند. این مستندهای چند قسمتی درباره عصر طلایی هالیوود با بهره‌مندی از مصاحبه‌هایی با ستاره‌هایی نظیر جان وین و داگلاس فربنکس، ادای احترامی واقعی به طرفداران دوران فیلم صامت به شمار می‌رود.
حتی برخی از این مصاحبه‌ها، تنها مصاحبه‌هایی هستند که تاکنون از این افراد منتشر شده است و به همین دلیل، این مجموعه از جنبه‌ی منحصربه‌فرد بودن نیز قابل توجه است. مستند هالیوود در بزرگداشت کار بدلکاران بهترین عملکرد را دارد. فیلم‌های عصر صامت به شدت به شوخی‌های اسلپ استیکی و بدلکاری‌های خطرناک وابسته بودند، اما بدلکاران به ندرت اعتباری دریافت می‌کردند یا دستمزد مناسبی می‌گرفتند. این مجموعه همچنین به همه یادآوری می‌کند که پیشگامان سینما لزوما قدیس نبودند. یکی از رسوایی‌های فراموش‌شده‌ای که پوشش داده میشود، محاکمه‌ی غیراخلاقی بازیگر کمدی راسکو آرباکل، مربی باستر کیتون و چارلی چاپلین است.
1. خلق یک افسانه: بر باد رفته (The Making of a Legend: Gone With the Wind)
- محصول: 1988
- کارگردان: دیوید هینتون
- بازیگران: دیوید او سلزینک، ویوین لی، کلارک گیبل
- امتیاز راتن تومیتوز: –
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.5 از 10
مستند خلق یک افسانه: بر باد رفته ساخته‌ی دیوید هینتون، بر میراث و چالش‌های تولید فیلم بر باد رفته، برنده‌ی جایزه‌ی اسکار در سال ۱۹۳۹ متمرکز است. این مستند روایت خود را از زمان انتشار رمان اصلی آغاز کرده و در نهایت به مراسم باشکوه اسکار در سال ۱۹۴۰ ختم میشود. این مستند به طرز درخشانی با کاوش در سناریوهای مختلف «چه می‌شد اگر؟» داستان خود را روایت می‌کند. چرا که بسیاری از عوامل نهایی در ابتدا برای کار روی فیلم انتخاب نشده بودند.
دیوید او سلزنیک، تهیه‌کننده این فیلم در هدایت پروژه با مشکلاتی روبرو بود، به همین دلیل با سه کارگردان مختلف کار کرد. بنابراین اگر هر یک از آن‌ها پروژه را تا انتها کارگردانی می‌کردند چه می‌شد؟ همه سناریوهای احتمالی بررسی می‌شوند. مشابه با نقش‌های بازیگری، کارگردان این سوال را مطرح می‌کند که اگر گری کوپر یا اررول فلین نقش اصلی یعنی رِت باتلر را بازی می‌کردند واکنش‌ها چگونه بود؟
منبع: movieweb