ژانر وسترن یکی از اصلی‌ترین ژانرهای سینما و ادبیات است که معمولاً در محیط‌های غرب وحشی آمریکا اتفاق می‌افتد. این ژانر اغلب داستان‌هایی را روایت می‌کند که اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در مناطق وسیعی از غرب آمریکا رخ می‌دهد. وقایع و داستان‌های وسترن معمولاً با تاکید بر مبارزه با دشمنان، قهرمان پروری، عدالت و مواجهه با چالش‌های ناشی از طبیعت و جامعه آن زمان را به تصویر می‌کشند. در این مقاله از مایکت قرار است به سراغ ژانر وسترن برویم و با بررسی تاریخچه، مولفه ها و انواع این ژانر، 10 تا از بهترین فیلم های وسترن را به شما معرفی کنیم. پس همراه ما باشید!
- 20 فیلم سینمایی مهم که باید برای کنکور عملی سینما تماشا کنید
- 12 فیلم معروفی که همه تظاهر می‌کنند دوستشان دارند
تاریخچه مختصر ژانر وسترن
تاریخچه ژانر وسترن از اوایل قرن بیستم تا به امروز پر از تکامل‌ها و تغییرات وهم و اساسی بوده است. در زیر، تاریخچه ای مختصر از تکامل این ژانر آمده که می تواند تصویر درستی از ژانر وسترن به ما ارائه دهد:
- قرن نوزدهم: این دوره به عنوان یک واقعه زمانی خاص و ویژه برای ایجاد اسطوره‌ها و اتفاقات واقعی غرب وحشی آمریکا شناخته می‌شود. دوران جنگ داخلی و انتقال مردمان به سمت غرب منجر به ایجاد بستری از ناآرامی و مبارزه برای بدست آوردن زمین های امن شد. داستان‌های این دوره از مبارزات مردمی با کلانتران، راهزنان، قانون‌شکنان و ماجراهای مرتبط بامسائل کشاورزی و دامداری الهام گرفته شد.
- دهه ۱۹۲۰: در این دهه، سینمای وسترن شروع به رشد کرد. فیلم‌های مانند «تولد یک ملت» (The Birth of a Nation) و «من از هیچ روحی نمی‌ترسم» (I Ain’t Afraid of No Ghost) از زمینه‌های وسترن الهام گرفته بودند. در این دهه همچنین تئاترهای وسترن‌نیز محبوبیت بسیار زیادی در ایالت متحده داشت.
- دهه ۱۹۳۰: در این دوره، وسترن به عنوان یک ژانر اصلی در سینما شناخته شد. فیلم‌های مشهوری نظیر “بیکراید” «سیمارون» (Cimarron) و «گرم و سرد» (Hot and Cold) در این دهه منتشر شدند. همچنین، “دلیجان” (Stagecoach) به کارگردانی جان فورد در سال ۱۹۳۹، به عنوان یکی از فیلم‌های وسترن مهم تاریخ سینما در دهه 1930 شناخته می‌شود.
- دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰: این دوره به عنوان دوره طلایی وسترن شناخته می‌شود. فیلم‌های بزرگی نظیر Zane Grey، «نیمروز» (High Noon)، «شین» (Shane) و «جویندگان» (The Searchers) در این دوره تولید و باعث انقلاب بسیار بزرگی در ژانر وسترن شدند.
- دهه ۱۹۶۰ و بعد: از این دوره به بعد، شکل‌گیری تازه‌ای در اسلوب‌ها و موضوعات سینمایی ژانر وسترن آغاز شد. وسترن‌های اصولی به تدریج جای خود را به وسترن‌های مدرن‌تر و پرسونال‌تر دادند. به عنوان مثال، فیلم تحسین شده و بزرگ «به خاطر یک مشت دلار» (A Fistful of Dollars) به کارگردانی سرجیو لئونه در سبک «وسترن اسپاگتی» روح و جان تازه‌ای را به این ژانر اضافه کرد. همچنین بعد از دوره طلایی وسترن، در دهه 60 سینمای وسترن دیگر به بلوغ رسیده بود و اسطوره های مثل جان وین، ستاره فیلم های جان فورد محبوبیتی هم اندازه اسطوره های اساطیری پیدا کرده بودند.
- دهه ۱۹۸۰ تا به حال: از دهه ۸۰ به بعد، وسترن‌ها به طور معمول با تغییرات ادبی و فیلم‌سازی روبرو شدند. فیلم‌هایی مانند «نابخشوده» (Unforgiven) به کارگردانی کلینت ایستوود نمونه‌هایی از وسترن‌های مدرن و پیچیده را نشان می‌دهند. در واقع از این دهه به بعد نئو وسترن ها جای وسترن های کلاسیک را گرفتند و تحولی مدرن در این ژانر پیش آمد.
از آن زمان تا به امروز، ژانر وسترن همچنان با تغییرات و نوآوری‌های مختلف در ارائه داستان‌ها، اسلوب‌های ژانری و به تصویر کشیدن محیط‌های مختلف همراه بودند و تاثیر قابل توجهی بر سینما و فرهنگ جهانی گذاشتند.
عناصر ژانر وسترن
هر ژانری در سینما، عناصر و مولفه های مختلفی دارد که یک ژانر را از ژانر دیگری متفاوت می کند. به نوعی این مولفه ها در هر ژانری تکرار می شوند و به نوعی در مخاطب نوعی آشناییت پنداری ایجاد می کند. به بیان دیگر مخاطب با دیدن یک کابوی کلاه به سر، یک محیط بیابانی، اسب و اعلامیه تحت تعقیب متوجه خواهد شد که قرار است وسترن تماشا کند و نه یک فیلم ترسناک! این مورد در همه ژانرهای سینمایی وجود دارد. اما به طور خاص عناصر مشترک ویژه‌ای که معمولاً در داستان‌های وسترن وجود دارند، و مخاطب تمواره شاهد تکرار چنین موتیف های ژانری در این گونه بوده است و هویت اصیل ژانر عبارت‌اند از:
- محیط وسیع و وحشی: داستان‌های وسترن به طور عمده در مناطق وسیع و غیرنظامی آمریکا اتفاق می‌افتند که هنوز توسط جوامع شهری و مدرن فراگرفته نشده‌اند.
- شخصیت‌های قهرمانی: شخصیت‌های اصلی اغلب قهرمانانی با اصول و ارزش‌های محکم عدالت‌طلب هستند. آن‌ها معمولاً با تجربه‌های دشوار و چالش‌های مختلف روبرو می‌شوند.
- مبارزه بین خوب و بد: در داستان‌های وسترن، معمولاً تضاد بین افراد خوب و بد بیان می‌شود. قهرمانان با دشمنان و مجرمان مختلف مواجه می‌شوند و تلاش می‌کنند تا عدالت را برقرار کنند.
- مواجهه با طبیعت و محیط: زندگی در محیط وحشی و طبیعت وحشی و بی‌رحم چالش‌های خاص خود را ایجاد می‌کند. این شرایط زندگی باعث می‌شود که شخصیت‌ها با مشکلاتی نظیر کمبود منابع، طوفان‌های شدید، تهدیدات حیوانی و غیره روبرو شوند.
- استفاده از اسلحه و مبارزات فردی و جمعی: به عنوان یکی از ویژگی‌های بارز وسترن، اینکه مبارزات با استفاده از اسلحه و تاکید بر مهارت‌های فردی و جسورانه به تصویر کشیده می‌شود.
این ژانر در اوایل سینما به خصوص با ظهور فیلم‌هایی مانند «سرقت بزرگ قطار» (The Great Train Robbery) در سال ۱۹۰۳ ریشه‌های خود را درون سینمادواند و تا به امروز همچنان در سینما، تلویزیون و ادبیات مورد توجه قرار دارد.
انواع ژانر وسترن
ژانر وسترن، با گذر زمان، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی شده است، هر کدام با ویژگی‌ها و تمرکزهای خود به عناصزی خاص توجه کرده و داستانی را روایت می کنند. در زیر، به برخی از انواع معروف ژانر وسترن اشاره می‌کنیم:
1. وسترن کلاسیک: این نوع وسترن‌ها اغلب در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ ساخته شده‌اند و شامل داستان‌های مرتبط با قهرمانانی دارای ارزش‌ها و اصول سنتی هستند. فیلم‌هایی مانند «شین» (Shane) و «جویندگان» (The Searchers) در این دسته قرار می‌گیرند.
2. وسترن اسپاگتی: این نوع وسترن‌ها بیشتر توسط کارگردانان ایتالیایی ساخته شدند و شامل موضوعات معمولاً تاریخی نیستند. آن‌ها به طور عمده متمرکز بر عناصر اکشن و خشونت هستند. فیلم معروف و تاریخ ساز این ژانر یعنی سه گانه دلار (The Dollars Trilogy) به کارگردانی سرجیو لئونه مثالی از این دسته‌بندی است.
3. وسترن مدرن: این دسته شامل وسترن‌هایی است که در دهه‌های بعدی ساخته شده‌اند و به اصول و قوانین مدرن و دیدگاه‌های جدید در سینما توجه می‌کنند. فیلم مطرح این ژانر یعنی «به خاطر یک مشت دلار» (A Fistful of Dollars) به کارگردانی سرجیو لئونه از این دسته‌بندی می‌تواند باشد.
4. وسترن مدرنِ کمدی: این نوع وسترن‌ها عناصر کمدی را به داستان های وسترن اضافه می‌کنند. فیلم‌هایی مانند «زین‌های شعله ور» (Blazing Saddles) به کارگردانی مل بروکس در این دسته قرار دارند.
5. وسترن رودریگزی: این نوع وسترن‌ها مشهور به سبک کارگردان رابرت رودریگز هستند و به فیلم های وسترنی که توسط او ساخته می‌شوند و معمولاً دارای عناصر خشونت زیاد و اسلوبی خاص هستند گفته می شود. به طور مثال فیلم تخسین شده «روزی روزگاری در غرب» (Once Upon a Time in the West) مثالی از وسترن‌های رودریگزی است.
6. وسترن علمی تخیلی: این انواع وسترن‌ها ترکیبی از عناصر وسترن با دنیای علمی تخیلی ژانز ساینس فیکشن را ارائه می‌دهند. سریال تلویزیونیاخیر شبکه HBO یعنی «وست ورلد» (Westworld) که ابتدا یک فیلم بود و بعدها توسط جاناتان نولان به یک سریال تلویزیونی تبدیل شد، از این دسته‌بندی می‌تواند باشد.
7. وسترن درام: این انواع وسترن‌ها با تمرکز بر داستان و تعاملات انسانی در مواجهه با محیط و وقایع زندگی روزمره انسان ها تمرکز دارند. فیلم جذای و تماشایی «کوهستان بروکبک» (Brokeback Mountain) به کارگردانی آنج لی و بازی های درخشان هث لجر و جیک جلینهال، مثالی از ژانر وسترن درام است.
8. وسترن رمانتیک: این نوع وسترن‌ها به اتمام داستان عشق و رابطه‌های رمانتیک میان شخصیت‌ها می‌پردازند. فیلم تماشایی «رنجر تنها» (The Lone Ranger) با ترسیم فضایی رمانتیک و دوری از خشونت پردازی های الکی در این ژانر سعی کرده تا با تمرکز کافی بر روی مولفه های رمانتیسیم در ژانر وسترن نوآوری جذاب داشته باشد.
این تقسیم‌بندی‌ها تنها بخشی از انواع مختلف وسترن‌ها را نشان می‌دهند. با این هر نوع وسترن با ویژگی‌های خود به تاریخچه و تکامل این ژانر افزوده است. در این بخش سعی شد تا مهم ترین و تاثیرگذارترین ساب ژانرهای وسترن را به شما معرفی کنیم. در ادامه قرار است به سراغ معرفی مختصری از فیلم های درخشان این ژانر برویم پس همراه ما باشید.
معرفی 10 فیلم مهم تاریخ سینما در ژانر وسترن
انتخاب تنها ۱۰ فیلم برجسته در ژانر وسترن کار بسیار سخت و بس پر چالشی است، اما تصمیم گرفتیم در زیر ۱۰ فیلم معروف و تأثیرگذار در تاریخ سینمای این ژانر را معرفی کنیم که هر یک تاثیری بر فیلم های پس از خود در ژانر وسترن گذاشتند:
1. شین (Shane)
- سال انتشار: 1953
- کارگردان: جرج استیونز
- امتیاز IMDb فیلم: 7.6 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 76 از 100
این فیلم به کارگردانی جرج استیونز یکی از اصولی‌ترین وسترن‌های کلاسیک است که موضوعاتی نظیر عدالت و انتخاب بین زندگی خوب و بد را برای مخاطب ترسیم می‌کند. در این فیلم وسترن که در دوران طلایی این ژانر ساخته شده است المان های وسترن به بهترین شکل ممکن تداعی شده است.
اسطوره پروری و قهرمان پروری شاید مهم ترین موضوعی باشد که در این فیلم به آن پرداخته شده است. همچنین «شین» را به عنوان یکی از عناوین برتر تاریخ سینما می دانند که تغییرات بزرگی در نوع رفتار مهاجران و بومیان این منطقه یعنی سرخپوستان به نمایش گذاشت.
2. سیمارون (Cimarron)
- سال انتشار: 1931
- کارگردان: وسلی راگلز
- امتیاز IMDb فیلم: 5.8 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 52 از 100
این فیلم به کارگردانی وسلی راگلز را یکی از نخستین وسترن‌های سینما دارای جذابیت بصری می دانند. در این فیلم طبیعت وحشی غرب با جذابیت هرچه تمام تر به تصویر کشیده و فیلم توانسته بافت جغرافیایی یک فیلم وسترن را با جزئیات دقیق و رئالیسم حساب شده به تصویر بکشد.
3. جویندگان (The Searchers)
- سال انتشار: 1956
- کارگردان: جان فورد
- امتیاز IMDb فیلم: 7.8 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 94 از 100
این فیلم با کارگردانی جان فورد و با بازی جان وین و فیلمنامه‌نویسی فرانک ناگل به خوبی زیبایی‌های وسترن را به تصویر می‌کشد. جان فورد یکه تاز سینمای وسترن امریکاست. ستاره فیلم های او یعنی جان وین تا مدت ها مثل یک پدر معنوی برای ایالت متحده ترسیم می‌شد.
تاریخ سینما به فورد برای ساخت بهترین و دقیق ترین فیلم های وسترن بدهکار است. در واقع می توان گفت اگر فورد نبود ژانر وسترن در سینما به قدرتی که امروز می شناسیم، هیچوقت شکل نمی گرفت.
4. به خاطر یک مشت دلار (A Fistful of Dollars)
- سال انتشار: 1964
- کارگردان: سرجیو لئونه
- امتیاز IMDb فیلم: 7.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 98 از 100
این فیلم به کارگردانی سرجیو لئونه، یکی از سردرمداران جنبش وسترن اسپاگتی در سینماست که الهام گرفته از وسترن‌های آمریکایی کلاسیک است. سرجیو لئونه را عشاق سینما همه می‌شناسند و می دانند که بهترین فیلم های او توانایی رقابت با بهترین عناوین سینمایی را دارد.
به خاطر یک مشت دلار لئونه سرآغازی بود برای ساخت یک سه گانه/تریولوژی در ژانر وسترن (فیلم های روزی روزگاری در غرب و خوب، بد و زشت) که نوعی زیر ژانر جدید را به سینما اضافه کرد.
5. روزی روزگاری در غرب (Once Upon a Time in the West – 1968)
- سال انتشار: 1968
- کارگردان: سرجیو لئونه
- امتیاز IMDb فیلم: 8.5 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از 100
فیلم جذاب و تماشایی «روزی روزگاری در غرب» نیز از کارهای سرجیو لئونه است و تلفیقی از سبک وسترن با عناصر رودریگزی را به تصویر می‌کشد. در واقع این فیلم قسمت دوم سه گانه وسترن اسپاگتی لئونه در سینماست. وسترن اسپاگتی به ژانری اطلاق می شود که فضای ایتالیایی فیلم بیشتر از فضای امریکایی در آن رسوخ پیدا کرده است. لئونه موفق شد تا این ساب ژانر را به زیبایی هرچه تمام به کمک بازی جذاب و تماشایی کلینت ایستوود در سینما تثبیت کند و اسم خود را برای همیشه در سبنمای وسترن و این ژانر هک کند.
6. کوهستان بروکبک (Brokeback Mountain)
- سال انتشار: 2005
- کارگردان: انگ لی
- امتیاز IMDb فیلم: 7.7 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 88 از 100
این فیلم به کارگردانی انگ لی، یک وسترن درام رمانتیک است که داستان عشق میان دو کشاورز را در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به تصویر می‌کشد. نکته حایز اهمیت فیلم بازی جذاب و تماشایی هیث لجر فقید و جیک جلینهال جوان است. فیلم به زیبایی هرچه تمام وارد یک داستان درام می شود و کلیشه های ژانر وسترن را رها می کند.
7. این گروه خشن (The Wild Bunch)
- سال انتشار: 1969
- کارگردان: سم پکینپا
- امتیاز IMDb فیلم: 7.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 91 از 100
این فیلم به کارگردانی سم پکینپا، با تمرکز بر اجتماعات جنایی در مرزهای مکزیک و آمریکا ساخته شده و برجسته‌ترین آثار سینمای جنایی وسترن است. سم پکینپا در تاریخ سینما به مرد خشونت دوست و ضد زن شناخته می شود. فیلم های او اغلب متمرکز بر گروه های مردانه و خشونت های بسیار زیاد است. این گروه خشن مظهر بی رحمی دوران وسترن است که تاریخ سیمنما از آن وام می گیرد.
8. خوب، بد، زشت (The Good, the Bad and the Ugly)
- سال انتشار: 1966
- کارگردان: سرجیو لئونه
- امتیاز IMDb فیلم: 8.8 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 97 از 100
فیلمی ایتالیایی به کارگردانی سرجیو لئونه که به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین فیلم‌های وسترن در تاریخ سینما شناخته می‌شود. چه کسی است که بگویید یک فیلم وسترن نام ببر و در وهله اول نام خوب، بد، زشت را نگوید؟ هیچ کس.
برخی از فیلم ها شناسنامه یک ژانر را می سازند. فیلم «خوب، بد، زشت» شناسنامه ژانر وسترن است و حتی فیلم بین های عادی هم که با مفاهیمی مثل ژانر و… آشنایی ندارند می توانند حدس بزنند که یک وسترن خوب باید چیزی شبیه به «خوب، بد و زشت» باشد.
9. نیمروز (High Noon)
- سال انتشار: 1952
- کارگردان: فرد زینه‌مان
- امتیاز IMDb فیلم: 8 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 94 از 100
این فیلم به کارگردانی فرد زینه‌مان رویدادهای شهرک‌نشینان در مواجهه با تهدیدات جدیدی را به تصویر می‌کشد که حیات آن ها را تهدید می کند. نیمروز یکی از آثار شاخص سینما در زمینه بیان مفاهیم عمده ای مثل رشادت و پهلوانی است. اگر به ژانر وسترن علاقه مند هستید، حتما باید این فیلم را به عنوان یکی از تاثیرگذارترین عناوین در تاریخ سینما مشاهده کنید.
10. نابخشوده (Unforgiven)
- سال انتشار: 1992
- کارگردان: کلینت ایستوود
- امتیاز IMDb فیلم: 8.2 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: 96 از 100
«نابخشوده» به کارگردانی کلینت ایستوود، فیلمی با اسلوب تازه است که به مفهوم عدالت و اثرات خشونت در جامعه توجه می‌کند و به عنوان یکی از بهترین وسترن‌های دوران مدرن شناخته می‌شود. کلینت ایستوود که خود در سه گانه دلار سرجیولئونه به بهترین نحو ممکن درخشید، با ساخت فیلم «نابخشوده» نوعی وسترن اسیدی و ساب ژانر جدید را به سینما اضافه کرد که پس از او این ساب ژانر در سینما ادامه پیدا کرد.
این فیلم‌ها تنها نمونه‌های کوچکی از فیلم‌های مهم و تأثیرگذار در ژانر وسترن هستند و عناوین بیشمار و بسیار زیادی از فیلم‌های معروف وسترن وجود دارد که در این فهرست به روز رسانی خواهند شد.