هفتمین فیلم کارگردان ژاپنی ماکوتو شینکای، انیمه سوزومه، زمانی که برای اولین بار با نام Suzume no Tojimari در ژاپن و سپس در سایر نقاط جهان اکران شد، موج بسیار بزرگی را ایجاد کرد. شینکای که برای اولین بار کار خود را به عنوان انیماتور بازی‌های ویدیویی آغاز کرد، پیش از این با اکران انیمیشن نام تو (Your Name) که در سال 2016 اکران شد (یکی از پرفروش ترین فیلم های انیمه تمام دوران) به موفقیت چشمگیری دست یافت. همچنین این انیمیشن از فیلم‌های دوست‌داشتنی استودیو جیبلی بود که در سال 2019 موفق به کسب رتبه اول شدند. «سوزومه» که هفتمین فیلم او است، حتی قبل از اکران در غرب، چهارمین فیلم انیمیشن پرفروش تمام دوران بود و این رکورد را به اسم خود ثبت کرده است. فروش «سوزومه» چیزی معادل 256 میلیون دلار فقط در آسیا بود.
کمی درباره سوزومه ساخته ماکوتو شینکای
سوزومه به کارگردانی ماکاتا شینکای با موسیقی متن ساخته شده توسط گروه راک ژاپنی Radwimps و Kazuma Jinnouchi، به بسیاری از موضوعاتی که کارگردان در سه فیلم آخر خود روی آن‌ها تمرکز کرده است، باز می‌گردد: تأثیر فاجعه زیست محیطی، قدرت روابط انسانی و انعطاف پذیری در برابر ناملایمات. این فیلم در نوامبر 2022 در ژاپن اکران شد و سپس در مارس 2023 در سایر کشورهای آسیایی اکران و در ذهن مخاطبان برای همیشه ماندگار شد. یک ماه بعد، در آوریل 2023، پس از حضور در جشنواره بین المللی فیلم برلین، خیلی زود به اروپا و آمریکای شمالی راه یافت. اولین بار پس از نمایش (Spirited Away) درست 20 سال پیش، یعنی در سال 2003، یک فیلم انیمیشنی جذاب در این جشنواره معتبر به نمایش درآمد که همه را حیرت زده کرد.
«سوزومه» توسط نانوکو هارا و هوکوتو ماتسومورا در نقش‌های اصلی صداپیشگی شده است. در دوبله انگلیسی، نیکول ساکورا صداپیشگی قهرمان زن را بر عهده دارد و جاش کیتون در قاموس قهرمان مرد صدا پیشگی می‌کند. از دیگر نام‌های آشنا در دوبله انگلیسی «سوزومه» می‌توان به صدای گوینده سابق (Sonic the Hedgehog)، یعنی راجر کریگ اسمیت، آماندا سی میلر (Sailor Moon)، روزالی چیانگ (Turning Red) و کم کلارک (Teenage Mutant Ninja Turtles) اشاره کرد. هنگامی که تمام عناصر بصری و صوتی «سوزومه» به کمک کار این صداپیشگان و عوامل پشت صحنه فیلم کنار هم می‌آیند، «سوزومه» نگاهی روشن و متفاوت به دنیای فانتزی ارائه می‌دهد که بر روی صفحه فیلم به زیبایی کامل می‌درخشد.
سفری برای نجات ژاپن
ابتدا باید بدانیم داستان از کجا شروع می‌شود و به دنبال چه چیزی است. سوزومه ایواتو، قهرمان اصلی فیلم، ساکن کیوشو است. او 17 سال دارد و روزها در دبیرستان محله خود تحصیل می کند، اما شب‌ها، رویاهایی درباره مادر گم شده اش می‌بیند که او را آزار می دهد. تا این که یک شب خواب می‌بیند هنوز کودک است و کنار مادرش زندگی می‌کند. او هنگام دوچرخه سواری به مدرسه با پسر مرموزی برخورد می کند و به او می‌گوید دنبال یک در می‌گردد. پسر پاسخ می‌دهد که در یک شهر متروکه همان در وجود دارد. سوزمه نمی‌داند که این برخورد تصادفی مسیر زندگیش را تغییر خواهد داد. سپس وقتی پسر را تا رسیدن به آن جا دنبال می‌کند، دری را کشف می‌کند که به نظر می‌رسد دروازه‌ای به دنیای دیگری است.
در این شهر خیالی، سوزومه این توانایی را پیدا می‌کند تاچیزهایی که نمی‌فهمد را به حال خود رها کند و از آن‌ها بگذرد، این در حالیست که پسر عجیبی که قبلاً ملاقات کرده بود، روند فکری مشابهی ندارد. سوزومه فردای آن روز به مدرسه برمی‌گردد، به امید اینکه آنچه را دیده فراموش خواهد کرد و به زندگی عادی باز خواهد گشت اما وقتی با دوستانش ناهار می‌خورد و از پنجره به بیرون نگاه می‌کند، آتش‌سوزی در کوه‌ها توجهش را جلب می‌کند (چیزی که دوستانش قادر به دیدن آن نیستند) و این موضوع سوزومه را تا حد بسیار زیادی گیج می‌کند. مخصوصا وقتی زلزله می‌آید اما هنگامی که او به منبع شعله های آتش می‌رود، پسری را می‌بیند که در آن مکان حضور دارد و دود سیاه و بنفش تولید می‌کند.
علیرغم اینکه آن‌ها موفق می‌شوند در را ببندند و عملاً به مشکل فعلی پایان دهند، پسری که اکنون به نام سوتا شناخته می‌شود، زمینه را برای آنچه در آینده رخ خواهد داد، فراهم می‌کند. در این جهان، او به سراسر ژاپن سفر می کند تا جلوی یک موجود فراطبیعی که به عنوان یک کرم ظاهر می شود و باعث ایجاد بلایای طبیعی می شود را بگیرد. به طور مثال، از درهای مختلف در مکان‌های متروکه‌ای در سراسر ژاپن، چیزهایی ظاهر می‌شود و زمانی که این موجودات و نیروها آزاد می‌شوند، زمین‌لرزه‌هایی در اطراف آن منطقه رخ می‌دهند. هنگامی که سوزومه برای اولین بار به شهر متروکه می‌رسد یک سنگ با شکل عجیب و غریب را برمی‌دارد و باعث می‌شود یک تخته سنگ، که سنگ کلیدی نیز محسوب می‌شود، موجود فراطبیعی را مهار کند و در نتیجه به یک گربه واقعی تبدیل شود.
«سوزومه» داستانی است درباره تاب آوری و مردم. اینکه افراد حتی اگر غریبه هم باشند، در مواقع ضروری، به ویژه در مواجهه با بلا، دور هم جمع می شوند. در پایان این بخش باید بگوییم که «سوزومه» فیلم جدید ماکوتو شینکای در هسته خود چیزی فراتر از یک انیمه ساده است و دارای عناصر فانتزی متعدد و جذاب بسیار زیادی است که به علامت تجاری فیلم های او تبدیل شده است و دو جوان، یک پسر و یک دختر، قهرمانان فیلم هستند. طرح «سوزومه» نسبتاً قابل پیش بینی است؛ زیرا داستان از ابتدا به مخاطب خود می‌گوید قرار است به کجا برود و چه چیزی را ارائه دهد. در طول زمان دو ساعته فیلم همه مخاطبان خود را مدهوش می‌کند و بینش‌های کاملی را در مورد نحوه کار جهان به مخاطب جدی خویش ارائه می‌دهد.
تکراری اما همچنان قوی
انیمه سوزومه از نظر بصری خیره کننده است، با انتخاب رنگ و سبک انیمیشنی خاص خود، به تفسیر ظریف تری از مضامین فیلم کمک می کند. برای کسانی که با سایر آثار شینکای، به ویژه «نام تو» آشنا هستند، سبک انیمیشن بسیار آشنا خواهد بود و در لحن راحت و جذابی که توسط انیمیشن‌های پیشین این کارگردان ایجاد شده، باقی می‌ماند.
با توجه به آشنایی با خط اصلی داستان، قوس و پیرنگ انیمه و نحوه ارائه انیمیشن، «سوزومه» در تئوری نباید کار کند اما در عالم خیال کارگر است. این فیلم در وهله اول به عنوان یک فیلم معمولی از ماکوتو شینکای ظاهر می شود و کارش را به خوبی انجام می‌دهد، با این حال هنوز هم در طول زمان اجرا می‌تواند فریبنده و جذاب باشد. حس جذابی در فیلم‌های شینکای وجود دارد که آن‌ها را تماشایی می‌کند.
یک مفهوم بسیار خاص در قلب فیلم‌های محبوب شینکای وجود دارد: یک فاجعه به معنای زیست محیطی در حال وقوع است. «سوزومه» مانند «نام تو»، از زلزله و سونامی سال 2011 الهام گرفته است. مادر سوزومه که مرگ او بخش بزرگی از ترومای او را شکل می‌دهد، در سونامی زادگاهش توهوکو کشته شده است. بینندگان کاملاً آگاه هستند که چگونه این موضوع می‌تواند تجربیات او را در رشد شخصیتی بدون مادر، زندگی با عمه‌اش در شهری متفاوت نسبت به شهری که در آن به دنیا آمده، شکل دهد و به معنای واقعی کلمه زیر و رو کند. اما ما هرگز به طور قطع اجازه نداریم ببینیم که این غم و اندوه و آسیب‌های روحی چگونه در خارج از کالبد شخصیت اصلی داستان ظاهر می‌شود.
شخصیت سوتا تا حدودی مرموز باقی می‌ماند. زمانی که او به یک صندلی سه پایه تبدیل می‌شود و خود را تا حد زیادی در بیشتر موقعیت‌های زندگی‌اش بی‌فایده می‌بیند، برخی عناصر کمدی را به کار اضافه می‌کنند که فیلم را کمی از آن لحن جدی دور می‌کند. «سوزومه» ممکن است عمیقاً در قلمرو رمانتیکی که از این نوع فیلم‌ها سرچشمه می‌گیرد، جا نگیرد و هیچ کاوشی هم در این زمینه نکند اما همچنان در چگونگی شکل‌گیری روابط افلاطونی پس از یک ملاقات تصادفی قوی ظاهر می‌شود.
«سوزومه» علیرغم ایراداتش، وقتی جدا از فیلم‌های قبل از خودش دیده می‌شود، فیلمی خیره‌کننده، جذاب و مخاطب پسند است. از این رو می‌توان گفت دلایل خوبی وجود دارد که «سوزومه» در کشور خودش یعنی ژاپن و همچنین در سراسر آسیا به موفقیت بزرگی دست یابد و پتانسیل موفقیت در نقاط دیگر را نیز بدست آورد.