سه‌گانه ارباب حلقه‌ها (Lord of the Rings) از بسیاری جهات یک اثر هنری کامل محسوب می‌شود و تأثیری همیشگی بر فرهنگ سینما داشته‌است. شاید باورش برایتان سخت باشد، اما 20 سال از انتشار ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه می‌گذرد. آن زمان علاقمندان چنان هیجانی برای تماشای این فیلم از خود نشان می‌دادند، که سالن‌های سینما به سرعت پر می‌شد.درواقع طرفداران مشتاق بودند، زندگی بخشیدن به شخصیت‌های کتاب موردعلاقه‌شان را تماشا کنند. طرفداران سینما به ندرت تا دو دهه بعد از تماشای یک فیلم، علاقمند به آن باقی می‌مانند. اما مجموعه فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» اگر محبوبیت بیشتری به دست نیاورده‌باشد، حداقل به اندازه زمان اولین اکران خود محبوب است. بدون شک تعداد کمی فرنچایز وجود دارد، که مانند آثار پیتر جکسون محبوبیت ماندگار داشته‌باشد.
این سه‌گانه متفاوت، جریان به پایان رسیدن یک دوره طولانی از سینما را آغاز کرد. دورانی که تجربه تماشای تئاتر به شکل محسوسی منحصر‌به‌فرد بود. اما این روزها تئاترها اهمیت و جذابیت خود را از دست داده و تماشاگران به راحتی تحت‌تاثیر آن قرار نمی‌گیرند. به نظر شما چه چیزی تغییر کرده‌است؟ یا بهتر است سوال خود را طور دیگری مطرح کنیم. چگونه «ارباب حلقه‌ها» به یک رویداد فرهنگی و سینمایی منحصر‌به‌فرد تبدیل شده‌است؟ بهتر است به سال 2001 برگردیم و مرور کنیم که چگونه این سه‌گانه خاص، فرهنگ سینمایی را برای همیشه تغییر داده‌است.
- 7 جادوگر برتر دنیای سینما؛ از هری پاتر تا دکتر استرنج
- 11 خانه عجیب‌و‌غریب فیلم‌های سینمایی؛ از هاگوارتز تا برج استارک
- 10 نبرد حماسی در فیلم‌های فانتزی
تحسین‌شده‌ترین فیلم تخیلی برنده اسکار
در حال حاضر، سه‌گانه ارباب حلقه‌ها دارای بالاترین امتیاز در وبگاه نقد فیلم «متاکریتیک» است. فیلم‌های تخیلی سال 2001 هیچکدام جدی نبودند و منتقدان توجه زیادی به آنها نداشتند. حتی به ندرت فیلمی ساخته می‌شد که موردتحسین منتقدان قرار گیرد و اگر چنین فیلمی هم پیدا می‌شد، جایزه معتبری به دست نمی‌آورد. اما «ارباب حلقه‌ها» حرف متفاوتی زد. فیلم «بازگشت پادشاه» اولین فیلم تخیلی برنده جایزه اسکار بهترین فیلم شد. دو فیلم اول این بخش هر دو برای اسکار نامزد شدند، اما هیچکدام موفق به دریافت آن نشدند. «ارباب حلقه‌ها» با جوایز متعددی که گرفت، به سینمای تخیلی به عنوان سینمای واقعی و جدی اعتبار بخشید. این فیلم همچنین با رکورد بیشترین جوایز اسکار، با یازده اسکار در همه شاخه‌هایی که نامزد شده‌بود، ماندگار شد. این اثر باعث شد ماهیت نه چندان جدی فرنچایزها فراموش شده و به جریان اصلی تبدیل شوند.
فیلمبرداری همزمان سه قسمت فرنچایز
مجموعه فیلم‌های چندگانه طی چند سال فیلمبرداری می‌شوند، زیرا تولید دنباله‌های بعدی منوط به موفقیت فیلم اول است. اما کل سه‌گانه «ارباب حلقه‌ها» در یک مرحله و در یک برنامه فیلمبرداری 18 ماهه تولید شده‌است. این اتفاق اولین بار در فیلم «ارباب حلقه‌ها» روی داد. این روش فیلمبرداری یک ریسک بزرگ برای هر استودیویی است، زیرا شکست خوردن آن به معنای از دست دادن سرمایه بسیار زیادی است. اما این ریسک ارزشش را داشت و نتیجه یک سه‌گانه فیلم است، که روایتی منسجم دارد. اگر به کارگردانانی که فرنچایز ساخته‌اند نگاه کنید، متوجه می‌شوید که تقریبا هیچکدام تا بعد از اطمینان از موفقیت فیلم خود، به سراغ دنباله بعدی نرفته‌اند. این سبک پر از ریسک، برای تولیدات بزرگ هالیوود هنجار نیست، اما نمونه درخشانی است که نشان می‌دهد خودباوری یک فیلمساز می‌تواند چه شاهکاری روی پرده سینما خلق کند.
برنامه اکران سالانه
فیلم‌های مجموعه «ارباب حلقه‌ها» در سه سال متوالی اکران شدند: 2001، 2002 و 2003. این برنامه منظم زمان‌بندی کاملی برای اکران است. به این ترتیب هم زمان کافی برای تماشا شدن توسط همه علاقمندان وجود دارد و هم اینکه فاصله بین اکران‌ها آنقدر زیاد نیست، که به کلی تمایل طرفداران برای تماشای دنباله‌ها از بین برود. این سه سال جادویی در سینما بود. مجموعه فیلم‌های «هری پاتر» هم به لطف همین برنامه زمان‌بندی اکران، اعتبار زیادی به دست آورد. همه فیلم‌های این مجموعه هم، سال‌های متوالی اکران شده‌اند. هر دو این فرنچایزها توسط کمپانی فیلمسازی «برادران وارنر» تولید شده، که همه کارهایش شاهکار نیست، اما مطمئنا در این دو مجموعه عالی عمل کرده‌است. برنامه اکران سالانه از آن زمان به یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های فرنچایزهای فیلم تبدیل شده‌است. این برنامه اکران در فیلم‌های «جنگ ابدیت» و «پایان بازی» سینمای مارول که به فاصله یک سال به موفقیت بزرگی دست یافته‌اند هم، دیده می‌شود.
اولین اجرای موشن کپچر
قبل از اینکه «اندی سرکیس» نقش «گولوم» را بازی کند، اجرای موشن‌کپچر اصلا وجود نداشت. کار او در این سه‌گانه، انقلابی در فیلمسازی در سطح بلاک‌باستر ایجاد کرد و اکنون بازیگران می‌توانند با کمک جلوه‌های بصری به هر چیزی که می‌خواهند، تبدیل شوند. علاوه‌بر این، بازی «اندی سرکیس» نشان داد که چگونه عملکرد یک بازیگر می‌تواند از طریق جلوه‌های بصری به نمایش درآید و چنان در تصویر نفوذ کند، که شخصیت موردنظر به یک نماد تبدیل شود. به همه شخصیت‌های موشن‌کپچری که تا کنون خلق شده‌اند فکر کنید. «سانی» در فیلم «من ربات هستم» با بازی «آلن تودیک»، «نایتیری» در فیلم «آواتار» با بازی «زوئی سالدانا» و «تانوس» در فیلم «انتقام‌جویان» با بازی «جاش برولین»؛ از برجسته‌ترین این شخصیت‌ها هستند. هیچ یک از آنها بدون اقدام پیشگامانه‌ای که «اندی سرکیس» و تیم «جلوه‌های بصری» در «ارباب حلقه‌ها» انجام دادند، وجود نداشت.
نگرش جریان اصلی
هر چیزی برای اینکه وارد جریان اصلی فرهنگ سینما و حتی فرهنگ پاپ شود، باید مورداستقبال عموم مردم قرار گیرد. معمولاً هر اثر یا رویدادی که در فرهنگ پاپ بیشتر عمر می‌کند، سوژه جدید و بدیعی دارد، که پیش از آن مطرح نشده‌است. به همین دلیل است که سه‌گانه فیلم «ارباب حلقه‌ها» به چنین دستاوردی رسیده‌است. این اقتباس از مجموعه کتاب‌های «جی آر آر تالکین»، داستان را به گونه‌ای مطرح می‌کند، که مخاطبان جریان اصلی آن را با اشتیاق تمام می‌پذیرند. این نشان می‌دهد که چرا فیلم‌های «پیتر جکسون» تا این اندازه محبوب هستند. «ارباب حلقه‌ها» فقط مجموعه کتابی نیست که آدم‌های نرد در خفا می‌خوانند و از دوستان و خانواده‌شان که هیچ علاقه‌ای به فانتزی ندارند پنهان می‌کنند، تا توسط آنها مسخره نشوند. این فیلم توسط قشرهای مختلف جامعه پذیرفته‌شده است. اصطلاحات این فیلم هم در زمان پخش و هم تا همین دو دهه‌ای که از اکرانش گذشته، هنوز هم برای مخاطبان کاملا شناخته‌شده است. تأثیر این فیلم بر فرهنگ پاپ این باور را برای سبک‌های متفاوتی مانند مارول ایجاد می‌کند، که فیلم‌ها و شخصیت‌های کمتر شناخته‌شده آنها می‌تواند، آینده‌ای روشن روی پرده سینما داشته‌باشند.
تولد سینمای بلاک باستر مدرن
یک سوژه باورپذیر درباره «یاران حلقه» وجود دارد، که آن را اولین فیلم تخیلی پرفروشی معرفی می‌کند، که فیلمسازی مدرن را تغییر داده‌است. این فیلم هم فروش زیادی داشت هم طرفداران پروپاقرص پیدا کرد، که هنوز هم به آن وفادارند. اما قبل از همه اینها، این اثر به تماشاگران نشان داد که فیلم به سبک تخیلی هم می‌تواند یک بلاک باستر واقعی باشد. البته مجموعه فیلم‌های «هری پاتر» هم به دلیل رسیدن به چنین جایگاهی به روش خاص خود، شایسته تقدیر است. اما طوری که «ارباب حلقه‌ها» با تسلط بر گیشه تحسین منتقدان را به دست آورد، گواه این است که بازار پروژه‌های عظیم فیلمسازی، آماده شکوفا کردن اینگونه آثار است. در سال‌های پس از اکران «ارباب حلقه‌ها»، فیلم «تلماسه» از آخرین آثار با بودجه بسیار زیاد است، که مانند «ارباب حلقه‌ها» به عنوان اقتباس سینمایی یک رمان کلاسیک نقد مثبت گرفته‌است.
منبع: whatnerd