هر 10 سال یک بار، مجله فیلم بریتانیایی Sight and Sound یک نظرسنجی از بهترین فیلم‌های تمام دوران دارد که نخستین بار در سال 1952 شروع به انجام آن کرد. هر بار که این نظرسنجی برگزار می‌شود، توجه زیادی به آن جلب می‌شود. جالب است بدانید که «همشهری کین» به کارگردانی اورسون ولز تاکنون پنج بار برنده عنوان بهترین فیلم تمام دوران شده است. در این نظرسنجی، افراد حرفه‌ای مرتبط با صنعت فیلم، یعنی منتقدان و فیلمسازان بسیار معتبر، در خصوص بهترین فیلم‌های تمام دوران به سلیقه خود نظر می‌دهند. در نظرسنجی Sight and Sound در سال 2022، وس اندرسون به سبک عجیب و غریب معمول خود، کاری متفاوت‌تر از انتخاب 10 فیلم برتر شخصی انجام داد و گفت: «من در واقع 10 فیلم مورد علاقه ندارم. ابتدا فکر می‌کردم 10 فیلم فرانسوی مورد علاقه‌ام را انتخاب کنم (چون در حال فکر کردن به این لیست، در فرانسه هستم).»
نکته جالب اینجاست که این نظرسنجی، یک سال پس از ساخت فیلم «گزارش فرانسوی» (The French Dispatch) انجام شد. فیلمی که آن هم حس و حالی فرانسوی دارد. 10 فیلم به پیشنهاد وس اندرسون عبارتند از:
- معرفی بهترین فیلم‌های وس اندرسون؛ از هتل بزرگ بوداپست تا گزارش فرانسوی
- 10 انیمیشن غیرمجاز برای کودکان زیر 12 سال
10. اُلیویه، اُلیویه (Olivier, Olivier)
- کارگردان: آگنیشکا هولاند
- بازیگران: فرانسوا کلوزه، امانوئل موروزوف، بریجیت روآن، گرگوار کولین
- سال تولید: 1993
خلاصه داستان: رژ و الیزابت پس از ناپدید شدن فرزند مورد علاقه‌شان الیویه، آرام آرام عقل خود را از دست می‌دهند. سال‌ها بعد، یک مزاحم به نام الیور شناسایی می‌شود، اما والدین چندان متقاعد نشده‌اند که او همان فرزند گمشده‌شان است.
این فیلم آرام و نسبتاً مبهم است. (احتمالاً کمتر شناخته شده‌ترین اثر از بین 10 فیلمی که وس اندرسون برای نظرسنجی Sight and Sound در سال 2022 انتخاب کرد.) اما اگر فیلمسازی متمایز و جسور مانند اندرسون ارزشی در آن پیدا کند، احتمالاً ارزش تماشا را دارد.
9. همه چیز امروز شروع می‌شود (It All Starts Today)
- کارگردان: برتراند تاومیر
- بازیگران: فیلیپه تورتون، ماریا پیتارسی، نادیا کاسی، ورونیک آتالی
- سال تولید: 1999
خلاصه داستان: هنگامی که یک معلم مهد کودک که در یک شهر روستایی در فرانسه زندگی می‌کند، متوجه می‌شود که معادن زغال سنگ -منبع اصلی درآمد شهر- تعطیل شده است، زندگی‌اش تغییر می‌کند. یک روز زنی بچه‌هایش را رها می‌کند و معلم، تصمیم می‌گیرد بچه‌ها را به خانه‌اش ببرد. او از آنجا شروع به تلاش برای تغییر روستا می‌کند.
«همه چیز امروز شروع می‌شود» یکی دیگر از درام‌های فرانسوی شخصیت‌محور مورد علاقه وس اندرسون است و روایتی نسبتاً ساده دارد. هدف این فیلم، نمایش شخصیت‌های واقعی است که با مسائلی عادی و حتی روزمره سروکار دارند. این فیلم در شهر کوچکی اتفاق می‌افتد که از نظر مالی با مشکل مواجه است و قهرمان آن یک مدیر مدرسه است که تمام تلاش خود را می‌کند تا دانش‌آموزانش خدمات اجتماعی مورد نیاز خود را دریافت کند.
ممکن است همه چیز امروز شروع می‌شود هیجان‌انگیز به نظر نرسد. چنین فیلم‌هایی که در مقیاس کوچک ساخته می‌شوند، نیازی به موفقیت در باکس آفیس ندارند و همواره مخاطبان خاص خود را پیدا می‌کنند. غیر از ستایش اندرسون، این فیلم به دلیل موفقیت در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین 1999 نیز قابل توجه است.
8. پادشاه‌ها و ملکه (Kings and Queen)
- کارگردان: آرنود دسپلشین
- بازیگران: امانوئل دووس، متیو آمالریچ، کاترین دنوو، والنتین للانگ
- سال تولید: 2004
خلاصه داستان: نورا زنی است که دو بار طلاق گرفته و یک پسر مبتلا به اختلال رفتاری دارد. او در بیمارستان به ملاقات پدر بیمار لاعلاج خود می‌رود و در آنجا با معشوق سابق خود ملاقات می‌کند که سعی می‌کند از درمان به دلیل مشکلات روحی فرار کند.
فیلمی که نسبت به «الیویه، الیویه» و «همه چیز امروز شروع می‌شود» کمی شناخته‌شده‌تر و شاید کمی شادتر باشد، یک درام با قدری چاشنی عشق است. این اثر در بخش‌هایی فوق‌العاده غمگین به نظر می‌رسد، بنابراین چندان تعجب‌آور نیست که اندرسون، عاشق سینمای فرانسه، پادشاهان و ملکه را دوست داشته باشد. این اثر، جدیدترین فیلم از بین 10 فیلمی است که او برای نظرسنجی Sight and Sound در سال 2022 انتخاب کرد.
7. لولو (Loulou)
- کارگردان: موریس پیالات
- بازیگران: ایزابل هوپر، ژرار دوپاردیو، موریس پیالات، پاتریک پلایز
- سال تولید: 1980
خلاصه داستان: نلی دوستان بورژوای خود را رها کرده و درگیر رابطه‌ای عمیق با یک کارگر بیکار با نام لولو می‌شود.
لولو با اجرای شگفت‌انگیز ایزابل هوپر، فیلمی عاشقانه/درام و روایتی از یک زندگی است.
هر کسی که به دنبال یک روایت پیچیده از طریق شخصیت‌های دوست‌داشتنی است، می‌تواند از لولو لذت ببرد.
6. مردی که زن‌ها را دوست داشت (The Man Who Loved Women)
- کارگردان: فرانسوا تروفو
- بازیگران: شارل دنر، سوزانه شیفمن، بریجیت فوسی، ناتالی بای
- سال تولید: 1977
خلاصه داستان: در مراسم ترحیم یک مهندس 40 ساله به نام برتراند، آشکار می‌شود که او زنان زیادی را دوست داشت. این فیلم، تمام عشق‌های گذشته برتراند را بررسی می‌کند.
فرانسوا تروفو در سال 1959 با اکران فیلمی که بسیاری آن را بهترین فیلم او می‌دانند، یعنی درام «400 ضربه» (The 400 Blows) وارد دنیای فیلم شد. این اولین فیلم بلند او بود. با این حال بقیه فیلم‌های او را نباید نادیده گرفت که شامل سهم نسبتاً خوبی از کلاسیک‌های مشهور فرانسوی، مانند «ژول و جیم» (Jules and Jim) و «روز برای شب» (Day for Night) و برخی از آثار دست کم گرفته‌تر او مانند «مردی که زنان را دوست داشت» می‌شود.
دومین فیلم محبوب اندرسون دارای یک پیش‌فرض/ساختار جذاب است که در آن همه چیز با تشییع جنازه شخصیت اصلی شروع می‌شود که فقط زنان در آن شرکت می‌کنند. سپس، از طریق فلاش‌بک‌های مختلف، بیننده شاهد رفتار او به شیوه خاص خود است. این فیلم مضامین پیرامون عشق و تنهایی را به شکلی متفکرانه و قانع‌کننده به تصویر می‌کشد.
5. گذران زندگی (Vivre Sa Vie)
- کارگردان: ژان لوک گدار
- بازیگران: آنا کارینا، سادی روبو، آندره لاپارت، ژیزل اشلوم برگر
- سال تولید: 1962
خلاصه داستان: نانا، یک زن جوان پاریسی، به دلیل فقر و ازدواج در حال فروپاشی، دچار افسردگی شده است. آرزوی او برای تبدیل شدن به یک هنرپیشه موفق نیز برآورده نشده است و او را به راه دیگری برای گذران زندگی متوسل می‌کند.
فیلم‌شناسی ژان لوک گدار طولانی‌تر و اغلب انتزاعی‌تر از فیلم‌های هم‌عصر او فرانسوا تروفو بود، اما کمتر کسی انکار می‌کرد که هر دو از چهره‌های کلیدی جنبش موج نوی فرانسه و دو تن از شاخص‌ترین فیلمسازان فرانسوی بودند. گدار اولین بار تقریباً همزمان با تروفو، با فیلم هنری مهمش «از نفس افتاده» (Breathless) در سال 1960 به شهرت رسید، اما «گذران زندگی» که تنها چند سال بعد ساخته شد، احتمالاً فیلم قوی‌تری بود.
گذران زندگی به دوازده فصل تقسیم می‌شود. هر فصل نشان می‌دهد که زندگی یک زن به تدریج بدتر می‌شود و او را به سمت ناامیدی سوق می‌دهد تا بتواند سر پا بماند.
4. جنی لامور (Jenny Lamour)
- کارگردان: هنری جورج کلوزوت
- بازیگران: لوییس ژووت، سوزی دلیر، برنارد بلیر، چارلز دالین
- سال تولید: 1947
خلاصه داستان: جنی می‌خواهد در صنعت موسیقی پیشرفت کند و با برینیون، یک سرمایه‌دار تجاری، دوست می‌شود. شوهر حسودش از اختلاط او با مردان دیگر خوشش نمی‌آید و بریگنون را تهدید می‌کند که او را خواهد کشت.
اکثر فیلم‌های محبوب وس اندرسون بسیار نزدیک به ژانر درام هستند، اما جنی لامور از این قاعده مستثناست. جورج کلوزوت در فیلم‌های هیجان‌انگیز، رازآلود و جنایی به قدری تخصص داشت که هم‌اندازه آلفرد هیچکاک، در ژانر تعلیق شناخته شود.
3. خانه به دوش (Vagabond)
- کارگردان: اگنس واردا
- بازیگران: ساندرین بونر، ماچا مریل، استفانی فریس، یولاند مورو
- سال تولید: 1985
خلاصه داستان: در اوج زمستان، جسد زن جوانی در گودالی پیدا می‌شود. با کمک مصاحبه‌ها و فلاش‌بک‌ها، داستان زندگی جذاب آن زن جوان با نام مونا فاش می‌شود.
دوران حرفه‌ای فیلمسازی اگنس واردا تقریباً شش و نیم دهه طول کشید و در آن زمان، او چندین فیلم بلند جذاب و چند مستند منحصر به فرد، روشنگرانه و اغلب شخصی ساخت. با اکران اولین فیلمش در دهه 1950 و آخرین فیلمش که در سال 2019 اکران شد، «خانه به دوش» تقریباً در مرکز فیلم‌شناسی او قرار گرفته است.
خانه به دوش مانند مردی که زنان را دوست داشت، با مرگ شخصیت اصلی شروع می‌شود و پس از آن، فلاش‌بک‌های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه او در موقعیتی قرار گرفت که در آن تنها و جوان مرد. جای تعجب نیست که این یک داستان تلخ است و از همان ابتدا یک پایان ناخوشایند انتظار می‌رود، اما همچنین یک فیلم همدلانه و زیباست و همه باید حداقل یک بار به تماشای آن بنشینند.
2. گوشواره‌های مادام دو… (The Earrings of Madame de…)
- کارگردان: مکس اوفولز
- بازیگران: دنیله داریوکس، ویتوریو دی سیکا، چارلز بویر، لیا دی لیو
- سال تولید: 1953
خلاصه داستان: لوئیز، همسر یک ژنرال، گوشواره‌هایی را که شوهرش برای عروسی به او هدیه داده بود، می‌فروشد تا بدهی‌های خود را بدهد. سپس ژنرال مخفیانه گوشواره‌ها را پس می‌خرد تا به معشوقه‌اش هدیه دهد.
اجازه ندهید سه نقطه‌ها شما را گول بزنند. «گوشواره‌های مادام دو…» فیلم کاملی است، زیرا شخصیت اصلی (یک کنتس) کسی است که بینندگان هرگز نام خانوادگی‌اش را متوجه نمی‌شوند. فیلم همیشه آن را مبهم نگه می‌دارد و راه‌هایی پیدا می‌کند تا جلوی دهان شخصیت‌ها را قبل از آن که نامش را به طور کامل بگویند، بگیرد. اینکه چرا این داستان درباره یک جفت گوشواره و یک سری دروغ‌های تراژیک چنین کاری می‌کند، در نهایت به تفسیر مخاطب بستگی دارد.
گوشواره‌های مادام دو… یک درام ماهرانه درباره اقدامات به ظاهر کوچک است که پیامدهای بزرگی دارد و شاید بزرگترین فیلم کارگردان مشهور آن با نام مکس اوفولز باشد.
1. توهم بزرگ (La Grande Illusion)
- کارگردان: ژان رنوآر
- بازیگران: ژان گابن، دیتا پارلو، پیر فرستی، اریش فن اشتروهم
- سال تولید: 1937
خلاصه داستان: داستان حول محور دو سرباز فرانسوی است که در طول جنگ جهانی اول در اردوگاه اسرای آلمانی اسیر و زندانی می‌شوند.
این اثر، یک فیلم تعیین‌کننده در مورد اسیران جنگی و در زمره بهترین اکران‌های دهه 1930 است که با گذشت 90 سال از اکرانش همچنان احساسی منحصر به فرد دارد. داستان فیلم در طول جنگ جهانی اول اتفاق می‌افتد و گروهی از سربازان فرانسوی با پیشینه‌های اجتماعی مختلف را دنبال می‌کند که سعی می‌کنند زنده بمانند و از اردوگاه آلمان‌ها فرار کنند.
«توهم بزرگ» شاید فیلمی بود که در ذهن وس اندرسون هنگام ساخت هتل بزرگ بوداپست وجود داشت، زیرا هر دو در عنوان خود کلمه «گرند» را دارند و به نوعی با ایده فرار از زندان سروکار دارند.