10 فیلم خوب در ژانر علمی تخیلی معمایی
ترکیب دو ژانر هیجان‌انگیز
مگر می‌توان از تماشای بهترین فیلم‌هایی که از ترکیب ژانرهای علمی تخیلی و معمایی خلق شده‌اند؛ ساده گذشت؟ داستان‌های علمی تخیلی به‌عنوان یکی از موفق‌ترین ژانرهای سینما، از مجموعه‌ای از مضامین جذاب، برای سرگرم کردن مخاطبان استفاده می‌کند، از پیام‌های اجتماعی در فیلم منطقه گرگ‌ومیش گرفته، تا اکشن حماسی و جریان‌ساز در فیلم آواتار. ژانر معمایی هم که کششی قابل‌توجه دارد و بیننده را تا لحظه آخر با خود همراه می‌کند.
پس طبیعی است که یکی از دوست‌داشتنی‌ترین ترکیب‌های تم‌ها و ژانرها، معمایی و علمی تخیلی با هم باشد، که همه‌چیز دارد؛ از داستان‌های پلیسی پادآرمان‌شهری گرفته تا اقتباس‌هایی از مجموعه کتاب‌های مصور و نمادین. روایت‌های علمی تخیلی بخشی از متفکرانه‌ترین و پیچیده‌ترین داستان‌هایی را که تا به‌حال ساخته شده‌است، به مخاطبان ارایه داده، و راز و معما چیزی است که این ژانر را جذاب‌تر هم می‌کند. تاثیرگذار بودن این ژانر تقریبا بی‌نظیر است، چیزی که درباره ترکیب بعضی از ژانرهای فرعی مشهود است. از میان تعداد زیادی از بهترین آثار کارگردانان و نویسندگان ژانر علمی تخیلی معمایی، 10 فیلم زیر، تماشاگران را تا پایان در حالت تعلیق نگه می‌دارند.
10. نگهبانان (Watchmen)
- کارگردان: زک اسنایدر
- نویسنده: دیوید هیتر و آلکس سه بر اساس مجموعه داستان مصوری از شرکت دی‌سی کامیکس به همین نام از آلن مور و دیو گیبونز
- موسیقی: تایلر بیتس
- تاریخ انتشار: ۲۳ فوریه ۲۰۰۹
- بازیگران: مالین اکرمان، بیلی کروداپ، متیو گود، کارلا گوجینو، جکی ارل هیلی، جفری دین مورگان و پاتریک ویلسون
نگهبانان یکی از آثار سینمایی خوب در ژانر علمی تخیلی و معمایی است. این فیلم یک کتاب کمیک نمادین را اقتباس می‌کند. نگهبانان به‌عنوان یک فیلم علمی تخیلی معمایی، بر اساس کتاب کمیک آلن مور و دیو گیبونز به همین نام، ساخته شده‌است. فیلم جذاب و قدرنادیده نگهبانان در یک جهان جایگزین اتفاق می‌افتد، جاییکه نیکسون برای چندمین بار ریاست جمهوری را به‌دست آورده و جهان در آستانه جنگ هسته‌ای قرار دارد. در داستان این فیلم پس از قتل یک ابرقهرمان بازنشسته، یکی از هم‌تیمی‌هایش پرونده را در دست می‌گیرد، تا بفهمد چه کسی هم‌تیمی قدیمی او را کشته‌است. این مبارز نقابدار، با روی آوردن به دیگر ابرقهرمانان بازنشسته، در توطیه‌ای ویرانگر گرفتار می‌شود. اگر بگوییم نگهبانان یکی از موفق‌ترین و نمادین‌ترین کتاب‌های مصور تمام دوران است، حرف اشتباهی نزده‌ایم. تاثیر این داستان بر ژانر ابرقهرمانی، غیرقابل‌انکار است. باوجود اینکه فیلم زک اسنایدر با منبع اصلی پیش رفته‌است، اما آزادی‌های خلاقانه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. اگرچه این فیلم از نظر بعضی مخاطبان قدیمی شده‌است، به‌ویژه در تضاد کامل با دنیای سینمایی مارول، اما هنوز هم یک اثر سینمایی خوب در ژانر علمی تخیلی معمایی است. از بازیگران درخشان تا لحن تندش، نگهبانان مجموعه‌ای بی‌وقفه از داستان‌های علمی تخیلی، معمایی، آدمکشی، و تاریخ جایگزین ارایه می‌کند. این فیلم را ببینید تا در معماهای آن غرق شده و با بعد دیگری از جهان پیش‌رو آشنا شوید.
9. پرونده‌های ایکس (X-Files)
- کارگردان: راب بومن
- نویسنده: کریس کارتر و فرانک اسپاتنیز بر پایه پرونده‌های ایکس اثر کریس کارتر
- موسیقی: مارک اسنو
- تاریخ انتشار: ۱۹ جولای ۱۹۹۸
- بازیگران: دیوید دوکاونی، جیلین اندرسون، مارتین لاندو، میچ پیلگی، ویلیام بی. دیویس، بلایث دانر، جان نویل، آرمین مولر. اشتال، جفری دی‌مان و تری اوکویین
پرونده‌های ایکس را می‌توان یک فرنچایز مهم در ژانر علمی تخیلی معمایی شناخت. این مجموعه درخشان دارای فیلم و سریال‌های بسیار خوبی است. فیلم پرونده‌های ایکس که در ابتدا در سال 1993 ساخته شد، داستان یک جفت مامور اف‌بی‌آی به نامهای فاکس مولدر و دانا اسکالی را روایت می‌کند، که وظیفه بررسی عجیب‌ترین پرونده‌های این اداره را به نام پرونده‌های ایکس بر عهده دارند. از مشاهده بیگانگان گرفته تا خون‌آشام‌ها و گرگینه‌ها، این دو با تمایل مولدر برای باور به بعد ماوراءالطبیعه با شخصیت تحلیلی اسکالی و تمرکز بر منطقی‌ترین توضیح، تعادل یکدیگر را برقرار می‌کنند. بین فصل‌های پنجم و ششم این سریال، فیلمی به مخاطبان ارایه‌شد، که ماموران را بیش از هر زمان دیگری به کشف توطیه بیگانگان نزدیک کرد. علیرغم اینکه پرونده‌های ایکس یک موفقیت بزرگ تلویزیونی بود، قبلا به‌دلیل بودجه کمتر آن، نمی‌تواست آنطور که باید پر و بال بگیرد. در فیلم پرونده‌های ایکس محصول سال 1998، سرانجام به این فرنچایز بودجه زیادی داده‌شد، تا تماشاگران بهترین تجربه را با بیگانگان داشته‌باشند و مولدر و اسکالی را آنطور که باید نشان دهند. این فیلم هم به‌عنوان پلی بین فصل‌ها و هم به‌عنوان یک تریلر معمایی مستقل، در میان بهترین فیلم‌های علمی تخیلی معمایی دهه 90 قرار دارد و فضای رشد و زمینه‌های بیشتری را برای شخصیت‌هایش ایجاد می‌کند. بدون‌شک این فیلم و دیگر آثار مجموعه پرونده‌های ایکس، ارزش تماشا دارد.
8. فرکانس (Frequency)
- کارگردان: گرگوری هابلیت
- نویسنده: توبی امریک
- موسیقی: مایکل کامن
- تاریخ انتشار: ۲۸ آوریل ۲۰۰۰
- بازیگران: دنیس کواید، جیمز کاویزل، آندره بروگر، الیزابت میچل، نوآه امریش، شان دویل و دیک کـویت
فرکانس نگاهی منحصربهفرد به مضمون سفر در زمان دارد. این فیلم دو ژانر علمی تخیلی و معمایی را با هم ترکیب کرده و اثری درخشان خلق کرده‌است. فیلم فرکانس با بازی خوب دنیس کواید، زمانی شروع می‌شود که یک آتش‌نشان، فرانک سالیوان، به سختی از آتش‌سوزی در سال 1969 جان سالم به‌در می‌برد. سی سال بعد، پسرش، جان سالیوان، کارآگاه ان‌وای‌پی‌دی، رادیوی قدیمی پدرش را که اکنون مرده‌است، کشف می‌کند. پس از روشن کردن آن، او با غریبه‌ای صحبت می‌کند، که معلوم می‌شود پدرش است و از سال 1969 با او صحبت می‌کند. درواقع یک پیوند رادیویی تصادفی، پدر و پسر را در طول 30 سال به هم متصل می‌کند. پسر سعی می‌کند جان پدرش را نجات دهد، اما پس از آن باید عواقب آن را برطرف کند. جان می‌بیند که فرصتی برای تغییر زندگی‌اش به سمت بهتر شدن دارد و از دانش خود درباره پدرش استفاده می‌کند. فرکانس برداشتی منحصربهفرد از ایده سفر در زمان است، که پدر و پسری را از طریق رادیو به هم متصل می‌کند و داستانی پلیسی را به‌عنوان روایت فرعی خود پیش می‌برد. این فیلم به‌خوبی چگونگی شکل‌دهی گذشته را بررسی می‌کند و مخاطب را تا انتها به حدس زدن درباره هویت شخصیت شرور وامی‌دارد. بنابراین بدون‌شک فرکانس یکی از بهترین فیلم‌های ژانر علمی تخیلی معمایی محسوب می‌شود.
7. درد (Dredd)
- کارگردان: پیت تراویس
- نویسنده: الکس گارلند
- موسیقی: پل لیونارد. مورگان
- تاریخ انتشار: ۱۱ جولای ۲۰۱۲
- بازیگران: کارل اربن، اولیویا ترلبی، وود هریس و لینا هیدی
درد یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی معمایی است. این فیلم در فضایی ویران‌شهری می‌گذرد و در آن قاضی درد و دستیار عجیب و تازه‌کارش، اندرسون، درباره یک قتل سه‌گانه تحقیق می‌کنند. درحقیقت در این شهر پر از خشونت و آینده‌نگر که پلیس این اختیار را دارد که به‌عنوان قاضی، هییت‌منصفه و جلاد عمل کند، یک پلیس با یک کارآموز تیمی تشکیل می‌دهند، تا باندی را که موادمخدری خاص را می‌فروشند، نابود کنند. پس از رسیدن به محل وقوع جرم، دو پلیس خیابانی متوجه می‌شوند که ساختمان توسط یک شخص جنایتکار بی‌رحم، کنترل می‌شود، و آن را مهروموم می‌کنند. اما همین ارتش کوچک جنایتکاران می‌توانند قاضی و دستیارش را بکشند. در ادامه روند داستان، این دو نفر با جنایتکاران مبارزه می‌کنند و امیدوارند تا زمانی که کمک برسد، زنده بمانند. فیلم معمایی و علمی تخیلی درد که براساس کمیک استریپ سال 2000 ساخته شد، در سال 2012 به یک فیلم کلاسیک کالت تبدیل شده و به‌دلیل مدرن‌سازی وفادارانه جهان کمیک از فیلم 1995 پیشی گرفت. این فیلم با وام گرفتن از اکشن‌های پرتنش آثاری مانند تاخت‌وتاز، بهترین داستان خود را تا به امروز به درد بخشیده‌است. در این فیلم جذاب کارل اربن در نقش قاضی درد، برداشت کاملی از ضدقهرمان به تماشاگران ارایه می‌دهد. فیلم درد مخاطب را درگیر می‌کند و باعث می‌شود شما مدام درباره روند اتفاقات فکر کنید و حدس بزنید.
6. گزارش اقلیت (Minority Report)
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- نویسنده: اسکات فرانک و جان کوهن بر اساس داستان کوتاهی به همین نام اثر فیلیپ کی. دیک
- موسیقی: جان ویلیامز
- تاریخ انتشار: ۲۱ ژوین ۲۰۰۲
- بازیگران: تام کروز، کالین فارل، سامانتا مورتون، استیو هریس، نیال مک‌دوناف، ماکس فون سیدو، اشلی کرو، کرولین لاگرفلت و دیوید هورنزبی
گزارش اقلیت مضامین ویران‌شهری و راز قتل را در هم می‌آمیزد. این فیلم جذاب در آینده‌ای نزدیک اتفاق می‌افتد، که در آن مجریان قانون به لطف واحد پیش از جنایت خود، قتل را ریشه‌کن می‌کنند. این پلیس‌ها به رهبری جان اندرتون با استفاده از سه روانشناس برای پیش‌بینی آینده، می‌توانند قاتلان را قبل از گرفتن قربانیانشان شناسایی کنند. با این‌حال، زمانیکه اندرتون خود را به‌عنوان یک قاتل در آینده نشان می‌دهد، مجبور می‌شود در حال فرار نامش را پاک کند تا ثابت شود سیستمی که در آن کار کرده‌است، دارای نقص‌هایی است. گزارش اقلیت نوع متفاوتی از دیستوپیا را بررسی می‌کند، نوعی که در آن افراد به‌دلیل جنایاتی که هنوز مرتکب نشده‌اند، محاکمه می‌شوند. در روایت این فیلم علمی تخیلی معمایی، اندرتون دارای یک راز قتل بزرگ است، معمایی که با ادامه داستان، نگران‌کننده‌تر می‌شود. از یک صحنه قتل وهم‌آور در قلب داستان گرفته تا استفاده آزاردهنده از فناوری در آینده، این فیلم به‌عنوان یک کاوش در اخلاق و یک داستان پلیسی پرتعلیق عمل می‌کند. مخاطبان از ابتدا تا انتهای فیلم گزارش اقلیت چشم از آن برنمی‌دارند. گزارش اقلیت در بسیاری از لیست‌های بهترین‌های ژانر علمی تخیلی، از جایگاه خوبی برخوردار است.
5. پلیس آهنی (RoboCop)
- کارگردان: پل ورهوفن
- نویسنده: ادوارد نومیر
- موسیقی: باسیل پولدوریس
- تاریخ انتشار: ۱۷ جولای ۱۹۸۷
- بازیگران: پیتر ولر، نانسی آلن، رانی کاکس، دن اوهرلیهی، کورتوود اسمیت، میگویل فرر، پل مک‌کرین و کیتی گریفین
فیلم محبوب پلیس آهنی، یک اثر سینمایی درخشان با درونمایه طنز است. پلیس آهنی در دیترویت دیستوپیایی اتفاق می‌افتد، جاییکه شهر در آستانه ورشکستگی قرار می‌گیرد، در حالیکه شرکت فاشیست او برای تسلط یافتن به همه‌چیز نقشه می‌کشد. مورفی پس از کشته شدن یک افسر پلیس در حین انجام وظیفه، از فرصت استفاده می‌کند تا پلیس دیترویت را منسوخ کند و مغز قهرمان را در بدن اندرویدی قرار می‌دهد و پلیس آهنی را به دنیا می‌آورد. با وجود برنامه‌ریزی او برای خدمت به او‌سی‌پی، هوشیاری مورفی تغییر می‌کند و او را به جنگ علیه کسانی که مسیول قتل او هستند، وامی‌دارد. عناصر اسرارآمیز فیلم پلیس آهنی در پشت‌صحنه اکشن قرار می‌گیرند، اما یکی از بهترین قسمت‌های فیلم این است که مورفی عاملین قتل خود را دنبال می‌کند و در نهایت مردی را که پشت همه‌چیز است، می‌کشد. این فیلم به عنوان هجو فاشیسم همراه با جلوه‌های بصری پیشرفته برای آن زمان، یکی از بهترین آثار اکشن پلیسی دهه خود و همچنین یک فرنچایز ماندگار است. این فیلم پس از اکران در جولای سال ۱۹۸۷ به موفقیت مالی دست یافته و ۵۳٫۴ میلیون دلار درآمد داشته‌است.
4. من، ربات هستم (I, Robot)
- کارگردان: الکس پرویاس
- نویسنده: جف وینتر و آکیوا گلدسمن براساس رمانی از ایزاک آسیموف به همین نام
- تاریخ انتشار: ۱۵ جولای ۲۰۰۴
- بازیگران: ویل اسمیت، بریجیت مویناهان، جیمز کرامول، بروس گرین وود و شایا لابوف
فیلم من ربات هستم نامهای عاشقانه به آیزاک آسیموف است. این فیلم بسیار شناخته‌شده و محبوب است. داستان فیلم علمی تخیلی معمایی من ربات هستم، در سال 2035 اتفاق می‌افتد، جایی که اندرویدها یا همان ربات‌ها، به یکی از اجزای اصلی زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و نقش‌های مختلفی را برای بهبود زندگی صاحبان خود انجام می‌دهند. هنگامیکه یکی از بنیانگذاران انقلاب رباتیک، آلفرد لنینگ، مرده، ظاهرا به دلیل خودکشی پیدا می‌شود، وظیفه تحقیقات به عهده کارآگاه شیکاگو، دل اسپونر، قرار می‌گیرد. این کارآگاه با وجود تعصبی که نسبت به ماشین‌ها دارد، شروع به مشکوک شدن به بازی پیش‌رو می‌کند و به‌زودی با یک ربات سرکش به نام سانی روبرو می‌شود، که او را دچار خودآگاهی می‌کند. من ربات هستم خطرات هوش‌مصنوعی را بررسی می‌کند، در حالیکه پیامدهای اخلاقی یک ماشین واقعا مستقل را از طریق سانی زیر سوال می‌برد. از جلوه‌های ویژه پیشرفته‌اش در آن زمان گرفته تا سکانس‌های اکشن حماسی، این فیلم در زمره بهترین آثار هیجان‌انگیز ویل اسمیت قرار دارد و یک فیلم معمایی علمی تخیلی جالب است که باید دید. این فیلم با بازی درخشان ویل اسمیت، در همان زمان پخش به‌شدت موردتوجه مخاطبان قرار گرفت و هنوز هم تماشایش لذت‌بخش است.
3. دژا وو (Deja Vu)
- کارگردان: تونی اسکات
- نویسنده: بیل مارسیلی و تری روسیو
- موسیقی: هری گرگسون. ویلیامز
- تاریخ انتشار: ۲۲ نوامبر ۲۰۰۶
- بازیگران: دنزل واشنگتن، وال کیلمر، بروس گرینوود، جیمز کاویزل و پایولا پاتون
دژا وو یا فرازمان، قدرنادیده‌ترین فیلم تونی اسکات است. این فیلم معمایی علمی تخیلی با بمباران یک کشتی نیواورلیان آغاز می‌شود و صدها مسافر کشته می‌شوند. در نتیجه، داگ کارلین، مامور ای‌اف‌تی باید درباره علت و چگونگی این حادثه تحقیق کند، اما یک واحد تخصصی از عوامل ضد‌تروریستی به او نزدیک می‌شود. دستگاهی به کارلین داده می‌شود، که ادعا می‌کند می‌تواند رویدادهای گذشته را بازسازی کند، این عامل به‌زودی متوجه می‌شود که این فناوری پنجره‌ای به گذشته است. کارلین با این باور که می‌تواند گذشته را تغییر دهد، تلاش می‌کند تا زمان را برای جلوگیری از حمله و پیدا کردن عاملین آن دستکاری کند. به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی معمایی قرن بیست‌ویکم، دژاوو تونی اسکات را در بهترین حالت خود به‌نمایش می‌گذارد و مخاطبان را از طریق توالی وقایع، هدایت می‌کند. این فیلم با حضور دنزل واشنگتن و وال کیلمر، پیچیدگی جالبی در مفهوم سفر در زمان ایجاد می‌کند و نگاهی متفاوت به نحوه عملکرد این فرآیند ارایه می‌دهد. دژا وو را می‌توان نمونه درخشانی از ترکیب ژانرهای علمی تخیلی و معمایی دانست. فیلمی که باعث می‌شود مخاطب به فکر فرو رود و در ذهنش گزینه‌های مختلف را بررسی کند. دژاوو دقیقا همان اثری است، که شما را با بعد دیگری از سینما آشنا می‌کند.
2. بلید رانر (Blade Runner)
- کارگردان: ریدلی اسکات
- نویسنده: فیلیپ کی. دیک و همپتن فنچر برپایه برداشتی آزاد از رمان آیا آدم‌مصنوعی‌ها خواب گوسفند برقی می‌بینند؟ نوشته فیلیپ کی. دیک
- موسیقی: ونگلیس
- تاریخ انتشار: ۲۵ جولای ۱۹۸۲
- بازیگران: هریسون فورد، روتخر هاور، شان یانگ، ادوارد جیمز آلموس و داریل هانا
بلید رانر یک فیلم بسیار درخشان و مشهور است، که منبع الهام بسیاری از آثار دیگر هم محسوب می‌شود. این فیلم علمی تخیلی و معمایی با بازی بی‌مانند هریسون فورد، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. بلید رانر یک داستان خیره‌کننده سایبرپانک نوآر است. داستان بلید رانر در یک ویران‌شهر 2019 جریان دارد و روی ریک دکارد، یک بلید رانر بازنشسته تمرکز دارد. در این فیلم شکارچیان جایزه متهم به کشتن انسان‌های مصنوعی سرکش که به آنها رپلیکانت می‌گویند، هستند. هنگامی که گروهی متشکل از شش نفر، به رهبری روی باتی، به زمین می‌رسند تا به دنبال راهی برای افزایش عمر خود باشند، دکارد برای شکار آنها فرستاده می‌شود. درحقیقت دکارد با بازی هریسون فورد از طرف نیروهای پلیس لس‌آنجلس در سال ۲۰۱۹ ماموریت دارد، که رپلیکانت را که حضورشان بر روی کره‌زمین ممنوع است، شناسایی کرده و از بین ببرد. در طول راه، او با یک شبیه‌ساز به نام راشل آشنا می‌شود و عشقی بین آنها شکل می‌گیرد و همین موضوع باعث می‌شود که او اقدامات خود را زیر سوال ببرد. اگر بگوییم بلید رانر یکی از بزرگ‌ترین آثار کلاسیک علمی تخیلی و آثار معمایی نیو نوآر است، حرف درستی زده‌ایم. به‌عنوان فیلمی که به پیشروی ژانر سایبرپانک و همچنین نگاهی درخشان به پادآرمان‌شهری کمک کرد، این فیلم یکی از بهترین آثار ریدلی اسکات است. بهترین ویژگی فیلم، کاوش در اخلاق است، که مخاطب را وادار می‌کند تا از خود بپرسد که واقعا چه چیزی یک انسان را می‌سازد و آیا قهرمان داستان واقعا قهرمان است یا ضدقهرمان.
1. موجود (The Thing)
- کارگردان: جان کارپنتر
- نویسنده: بیل لنکستر بر پایه چه کسی می‌رود آنجا؟ اثر جان دبلیو. کمبل
- موسیقی: انیو موریکونه
- تاریخ انتشار: ۲۵ ژوین ۱۹۸۲
- بازیگران: کرت راسل، ویلفورد بریملی، تی کی. کارتر، کیث دیوید، دیوید کلنون و نوربرت وایسر
موجود فیلی است، که مخاطبان را مجبور می‌کند در پارانویای شخصیت‌ها غرق شوند. این فیلم داستان یک ایستگاه تحقیقاتی را در ایالات‌متحده در قطب‌جنوب دنبال می‌کند، که سگی را می‌بینند که خیلی زود به‌عنوان یک موجود بیگانه در حال تغییرشکل، ظاهر می‌شود. با درک این که به هیچ‌کس نمی‌توان اعتماد کرد، گروه محققان تلاش می‌کنند راهی برای آزمایش اینکه این موجود کیست، پیدا کنند. اما هر بار که ماهیت موجود کشف می‌شود، به‌آرامی کشته می‌شود. با گذر زمان و تبدیل شدن تنش به خشونت، فیلم هیجان زیادی به مخاطب وارد می‌کند. درحقیقت این موجود وحشتناک می‌تواند خود را در قالب شخصیت‌های مختلف قرار داده و آنها را تحت تسلط خود درآورد. درنتیجه این موضوع باعث ایجاد هرج‌ومرج و آشفتگی در فضای ایستگاه تحقیقاتی و بین شخصیت‌ها می‌شود. موجود ترکیبی عالی از مضامین ترسناک، علمی تخیلی و رازآلود است، که مخاطب را مجبور می‌کند در پارانویای شخصیت‌هایش سهیم شود. از جلوه‌های عملی پیشگامانه‌اش گرفته تا تسلط بر انتقال ترس و پارانویا به مخاطب، این اثر یکی از بهترین فیلم‌های معمایی علمی تخیلی دهه خود است و جان کارپنتر را به‌عنوان سلطان تعلیق سینمایی نشان می‌دهد. موجود هم در فهرست بهترین فیلم‌های علمی تخیلی، هم در ژانرهای روان‌شناختی، معمایی و فلسفی؛ در جایگاه قابل‌قبولی قرار می‌گیرد.
منبع: cbr
