10 فیلم علمی تخیلی جنایی برتر که باید ببینید

علمی تخیلی جنایی یکی از دشوارترین و در عین حال جذاب‌ترین ژانرهای سینمایی است. این سبک، جهان‌سازی دقیق و پیچیده‌ی علمی تخیلی را که به‌تنهایی هم می‌تواند پرهزینه و دشوار باشد، با تعلیق و عناصر اکشن یا معماییِ درام جنایی ترکیب می‌کند. این ترکیب سخت و پرچالش است، اما این سختی به ‌هیچ ‌وجه مانع موفقیت آن نمی‌شود. گاه همین تلفیق، به آثاری منجر می‌شود که تماشاگر را شگفت‌زده می‌کنند.

یک فیلم علمی تخیلی جنایی وقتی درست ساخته شود به اثری ماندگار تبدیل می‌شود. این ژانر داستان را در زمان و مکانی خاص روایت و با پیچش‌ها، غافلگیری‌ها و لحظات پرهیجان، مخاطب را درگیر می‌کند. با وجود آن‌که این آثار در جهانی متفاوت از دنیای امروز ما جریان دارند، همچنان بازتابی از واقعیت‌ها، دغدغه‌ها و پرسش‌های معاصرند و شاید همین پیوند پنهان است که آن‌ها را تا این اندازه تاثیرگذار می‌کند. در ادامه با ده فیلم علمی تخیلی جنایی برتر آشنا شوید که تماشای آن‌ها برای هر دوستدار سینما ضروری است.

10. مرد ویرانگر (Demolition Man)

• محصول: 1993
• کارگردان: مارکو پرامبیلا
• بازیگران: سیلوستر استالونه، وسلی اسنایپس، ساندرا بولاک
• امتیاز راتن تومیتوز: 66 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.7 از 10

پلیس سرکشی به نام جان اسپارتان (سیلوستر استالونه) و جنایتکاری بی‌رحم به نام سایمون فینیکس (وسلی اسنایپس) پس از حادثه‌ای مرگبار در سال 1996 که به کشته شدن غیرنظامیان انجامید، در زندانی واقع در کالیفرنیا به‌صورت کرایوژنیک منجمد می‌شوند تا در آینده درموردشان تصمیماتی گرفته شود. اما در سال 2032 و زمانی که فینیکس برای جلسه‌ی آزادی مشروط از حالت انجماد خارج و موفق به فرار می‌شود و جامعه‌ای آرمان‌شهری و عاری از ‌خشونت را تهدید می‌کند.

در پی این بحران، ستوان لنینا هاکسلی (ساندرا بولاک) فرماندهان خود را متقاعد می‌کند تا اسپارتان، که به مرد ویرانگر شهرت دارد، از انجماد خارج و مامور دستگیری او شود. فیلم مرد ویرانگر نخستین تجربه‌ی بلند مارکو پرامبیلا در مقام کارگردان و اثری بود با گروهی از ستارگان بزرگ اوایل دهه‌ی 1990. سیلوستر استالونه در آن زمان با نقش نمادین راکی بالبوآ شناخته می‌شد. وسلی اسنایپس پیش‌تر در فیلم‌های نیو جک سیتی (New Jack City) و مردان سفید نمی‌توانند بپرند (White Men Can’t Jump) خوش درخشیده بود.

حتی ساندرا بولاک پیش از بازی در فیلم سرعت (Speed) یا امید شناور (Hope Floats)، در آثار سینمایی مانند ناپدید شدن (The Vanishing) و چیزی به نام عشق (The Thing Called Love) بازی کرده بود. مرد ویرانگر در زمان اکران، مستقیما در صدر جدول فروش قرار گرفت و به موفقیتی تجاری دست پیدا کرد. بسیاری از منتقدان، این فیلم را بازگشت دوباره‌ی استالونه به اوج دانستند آن هم برای بازیگری که در سال‌های پیش از آن، مسیر حرفه‌ای‌اش اندکی از تب‌و‌تاب افتاده بود.

9. شهر تاریک (Dark City)

• محصول: 1998
• کارگردان: الکس پرویاس
• بازیگران: روفوس سوئل، کیفر ساترلند، جنیفر کانلی
• امتیاز راتن تومیتوز: 78 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

فیلم علمی تخیلی جنایی شهر تاریک اثری با حال‌و‌هوای نئو نوآر به کارگردانی الکس پرویاس است که فیلمنامه‌اش را خود پرویاس به همراه لم دابز و دیوید اس گویر نوشت. در شهری آینده‌نگر و غریب، جان مرداک (روفوس سوئل) در وان حمام یک هتل بیدار می‌شود، بی‌آن‌که کوچک‌ترین خاطره‌ای از چگونگی حضورش در آن‌جا داشته باشد. خیلی زود، او مظنون اصلی مجموعه‌ای از قتل‌ها می‌شود اما خودش هم نمی‌داند واقعا مرتکب آن‌ها شده است یا نه.

مرداک در تلاش برای کشف هویت خود و واقعیت پیرامونش، با گروهی اسرارآمیز و هولناک روبه‌رو می‌شود که تنها با نام بیگانگان شناخته می‌شوند. در کنار سوئل، بازیگرانی چون ویلیام هرت، کیفر ساترلند و جنیفر کانلی نیز در این اثر رازآلود و خیال‌انگیز حضور دارند. منتقد نامدار سینما راجر ایبرت به فیلم شهر تاریک چهار ستاره داد و در نقد خود نوشت: «این فیلم دستاوردی بصری و خیال‌انگیز است؛ اثری آن‌قدر اصیل و هیجان‌انگیز که تخیلم را همانند متروپولیس و 2001: یک اودیسه فضایی برانگیخت. شاهکاری است در طراحی صحنه، فیلم‌برداری، جلوه‌های ویژه و البته در قوه‌ی تخیل.»

شهر تاریک نامزد دریافت پنج جایزه‌ی فنگوریا شد و در نهایت دو جایزه‌ی بهترین فیلم اکران گسترده و بهترین فیلمنامه را از آن خود کرد. این اثر همچنین جایزه‌ی برام استوکر برای بهترین فیلمنامه، جایزه‌ی پگاسوس از جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فانتزی بروکسل و جایزه‌ی نقره‌ای اسکریم از جشنواره‌ی فیلم فانتزی آمستردام را نیز دریافت کرد.

• بهترین سریال‌های سفر در زمان از لوکی تا دارک

8. تقدیر (Predestination)

• محصول: 2014
• کارگردان: مایکل و پیتر اسپیریگ
• بازیگران: ایتن هاک، سارا اسنوک، نوآ تیلور
• امتیاز راتن تومیتوز: 84 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.4 از 10

فیلم تقدیر به نویسندگی و کارگردانی برادران اسپیریگ یک تریلر علمی تخیلی محصول سینمای استرالیا است که بر اساس داستان کوتاه معروف رابرت ای هاین‌لاین با عنوان تمام شما زامبی‌ها (All You Zombies) (1959) ساخته شد. در این فیلم، مامور دو (ایتن هاک) برای سازمانی به نام اداره‌ی زمان کار می‌کند که مامورانش با سفر در زمان، در رویدادهای تاریخی مداخله می‌کنند. دو در یک ماموریت تازه‌ به دهه‌ی 1970 نیویورک برمی‌گردد تا با فردی به نام مادر مجرد (سارا اسنوک) ملاقات کند و مانع از وقوع حمله‌ای شود که جان هزاران نفر را می‌گیرد.

آماده باشید تا نام ایتن هاک بیش از یک‌ بار در این فهرست تکرار شود. این بازیگر اکنون به‌خاطر انتخاب‌های جسورانه و منحصربه‌فرد در ژانرهای مختلف شناخته می‌شود. فیلم تقدیر نخستین بار در جشنواره‌ی فیلم جنوب از جنوب‌غرب (SXSW) به نمایش درآمد و سپس موفق به کسب سه جایزه از انجمن منتقدان سینمای استرالیا شد. همچنین در جشنواره‌ی تورنتو جوایز بهترین فیلم علمی تخیلی جنایی و بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. این اثر در وب‌سایت راتن تومیتوز نیز امتیاز 84٪ از منتقدان دریافت کرده است.

7. بلید رانر 2049 (Blade Runner 2049)

• محصول: 2017
• کارگردان: دنی ویلنوو
• بازیگران: رایان گاسلینگ، هریسون فورد، آنا دی آرماس
• امتیاز راتن تومیتوز: 88 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8 از 10

فیلم بلید رانر 2049، تریلری علمی تخیلی و نئو_نوآر است که توسط دنی ویلنوو کارگردانی شده و فیلمنامه‌اش را هامپتون فانچر و مایکل گرین نوشته‌اند. این فیلم دنباله‌ای برای اثر کلاسیک سال 1982 (Blade Runner) است که داستان آن در سال 2019 رخ می‌داد. داستان این دنباله، سی سال پس از اتفاقات نسخه‌ی اول جریان دارد و روایتگر یک رپلیکنت مهندسی‌شده و بلید رانر به نام کی (رایان گاسلینگ) است که با کشف اسراری، راهی جستجویی برای پیدا کردن بلید رانری به نام ریک دکارد (هریسون فورد) می‌شود که از سال 2019 هیچ‌کس او را ندیده است.

فیلم بلید رانر 2049 در گیشه فروش قابل‌توجهی داشت، اما با توجه به بودجه‌ی هنگفتش نتوانست انتظارات تجاری را کاملا برآورده کند. با این حال، نقدها نسبت به آن مثبت بود و بسیاری از منتقدان، بازتاب دغدغه‌های معاصر در جهانی که فیلم به تصویر کشیده بود را ستودند. برخی از نقدها به نحوه‌ی برخورد فیلم با شخصیت‌های زن اشاره داشتند، هرچند عده‌ای معتقد بودند اثر درصدد نمایش زن‌ستیزی است، نه تایید آن.

این فیلم پنج نامزدی اسکار دریافت کرد و در نهایت جوایز بهترین فیلم‌برداری و بهترین جلوه‌های بصری را به دست آورد. نشریه نیویورک تایمز در سال 2025 آن را یکی از بهترین فیلم‌های قرن بیست‌ویکم خواند.

6. بلید رانر

• محصول: 1982
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: هریسون فورد، روتخر هاور، شان یانگ
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10

پیش از تماشای بلید رانر 2049، علاقه‌مندان به ژانر علمی تخیلی بهتر است نسخه‌ی اصلی بلید رانر محصول سال 1982 را ببینند یا دوباره مرور کنند. این فیلم توسط ریدلی اسکات کارگردانی شد و فیلمنامه‌اش را هامپتون فانچر و دیوید پیپلز بر اساس رمان دیستوپیایی فیلیپ کی دیک با عنوان آیا آدم مصنوعی‌ها خواب گوسفند برقی می‌بینند؟ (Do Androids Dream of Electric Sheep?) نوشتند. هریسون در نقش یک پلیس بازنشسته به نام ریک دکارد بازی می‌کند و ماموریت دارد برای شکار گروهی از رپلیکنت‌های فراری به رهبری روی بتی (روتخر هاور) اعزام شود.

فیلم در آغاز موفقیت تجاری چشمگیری نداشت و نقدهای متفاوتی دریافت کرد. اغلب ستایش‌ها به جلوه‌های ویژه تعلق داشت و جنبه‌های انسانی داستان کم‌تر مورد توجه قرار گرفت. با این حال توجه آکادمی‌ها را جلب و در طول زمان طرفداران پرشماری پیدا کرد. در زمان اکران، فیلم دو نامزدی اسکار برای طراحی صحنه و جلوه‌های ویژه دریافت کرد. امروزه، این اثر در وب‌سایت راتن تومیتوز امتیاز 89٪ از منتقدان دریافت کرده است.

5. یک پوینده‌ی تاریک (A Scanner Darkly)

• محصول: 2006
• کارگردان: ریچارد لینکلیتر
• بازیگران: کیانو ریوز، رابرت داونی جونیور، وودی هارلسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 68 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7 از 10

فیلم یک پوینده‌ی تاریک اقتباس سینمایی دیگری از آثار فیلیپ کی دیک و تنها اثر انیمیشنی این فهرست است. این فیلم علمی تخیلی جنایی بر اساس رمانی به همین نام که در سال 1977 منتشر شده بود ساخته و به نویسندگی و کارگردانی نوآورانه‌ی ریچارد لینکلیتر عرضه شد. فیلم به صورت دیجیتال فیلم‌برداری و با تکنیکی خاص انیمیت شد. در این روش، انیماتورها روی هر فریم کار می‌کنند و تصویری به وجود می‌آورند که حسی میان لایو اکشن و انیمیشن ایجاد می‌کند.

کیانو ریوز در نقش باب آرتور، مامور مخفی در آینده‌ای نزدیک بازی می‌کند. او برای ردیابی دارویی توهم‌زا و قدرتمند در جامعه‌ای که مصرف مواد مخدر در آن از کنترل خارج شده است ماموریت دارد. در کنار او بازیگرانی چون رابرت داونی جونیور وینونا رایدر روری کوکرن و وودی هارلسون حضور دارند. فیلم یک پوینده‌ی تاریک هرچند در گیشه به اندازه‌ی انتظار استودیو موفق نبود، اما همچنان اثری جسورانه و منحصربه‌فرد باقی مانده است و اقتباسی برجسته از منبع اصلی به شمار می‌رود.

کیم نیومن، منتقد نشریه‌ی امپایر در نقد خود نوشت که «هوش و درایت فیلم آن را به اثری تقریبا مهم برای تماشا تبدیل می‌کند.» رابرت داونی جونیور که در آن زمان هنوز بازگشت عظیمش به دنیای مارول را تجربه نکرده بود، اجرای قابل ‌توجهی ارائه می‌دهد. این فیلم نامزد دریافت جایزه‌ی نوعی نگاه جشنواره‌ی کن، جایزه‌ی بهترین فیلم دراماتیک بلند در جوایز هوگو و جایزه‌ی بهترین فیلم انیمیشنی در جوایز ساترن شد.

• 10 مینی سریال علمی-تخیلی برتر بر اساس امتیاز لترباکسد

4. گاتاکا (Gattaca)

• محصول: 1997
• کارگردان: اندرو نیکول
• بازیگران: ایتن هاک، اوما تورمن، جود لا
• امتیاز راتن تومیتوز: 82 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10

وقت آن است که درباره‌ی فیلم دیگری با بازی ایتن هاک صحبت کنیم. گاتاکا به نویسندگی و کارگردانی اندرو نیکول و نخستین تجربه‌ی بلند این کارگردان است. این تریلر علمی تخیلی دیستوپیایی، داستان آینده‌ای نزدیک را روایت می‌کند که در آن اروژنیس به امری عادی تبدیل شده است. در این جهان، افرادی که با استفاده از بانک ژنتیکی و اطلاعات بیومتریک خلق می‌شوند، معتبر نام دارند و انسان‌هایی که به‌طور طبیعی به دنیا می‌آیند، نامعتبر خوانده می‌شوند و بیشتر در معرض اختلالات ژنتیکی قرار دارند.

این نظام باعث شکل‌گیری شکاف طبقاتی عمیق و در نتیجه مانع رسیدن وینسنت فریمن (هاک) به آرزوهایش می‌شود. روزی وینسنت فرصتی پیدا می‌کند تا خود را به‌عنوان یک معتبر معرفی کند و به این ترتیب در شرکت هوافضای گاتاکا مشغول به کار می‌شود. اما قتل ناگهانی یک افسر گاتاکا به سرعت برنامه‌های او را با پیچیدگی و خطر روبه‌رو می‌کند. فیلم گاتاکا از گروه بازیگران چشمگیری بهره می‌برد، از جمله اوما تورمن، آلن آرکین، جود لا، لورن دین و ارنست بورگناین.

این اثر با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد. راجر ایبرت آن را یکی از هوشمندانه‌ترین و چالش‌برانگیزترین فیلم‌های علمی تخیلی و تریلری سرشار از ایده توصیف کرد. فیلم در جوایز اسکار نامزد بهترین طراحی صحنه و دکور شد و اندرو نیکول جایزه‌ی فیلمنامه‌نویس سال را از انجمن منتقدان سینمای لندن دریافت کرد. در وب‌سایت راتن تومیتوز نیز امتیاز 83٪ از منتقدان گرفت.

3. لوپر (Looper)

• محصول: 2012
• کارگردان: ریان جانسون
• بازیگران: بروس ویلیس، جوزف گوردون لویت، امیلی بلانت
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.4 از 10

فیلم لوپر تریلری علمی تخیلی، اکشن و جنایی است که توسط رایان جانسون نوشته و کارگردانی شده است. داستان در سال 2074 و زمانی جریان دارد که مافیا برای از میان برداشتن افراد، آن‌ها را به گذشته می‌فرستد تا توسط آدمکش‌های مزدور کشته شوند. یکی از این آدمکش‌ها جو (جوزف گوردون لویت) است. زندگی او زمانی از کنترل خارج می‌شود که نسخه‌ی آینده‌ی خودش برای اعدام به گذشته فرستاده می‌شود اما پیش از آن‌که جو بتواند ماشه را بکشد، نسخه‌ی پیرتر از او می‌گریزد.

حالا جو باید آینده‌ی خودش را بکشد تا حالِ خود را نجات دهد. در کنار گوردون لویت، بازیگرانی چون امیلی بلانت، پل دانو، جف دنیلز و بروس ویلیس در نقش نسخه‌ی آینده‌ی جو حضور دارند. رایان جانسون به‌خاطر نگاه خلاقانه و سبک متفاوتش شناخته می‌شود و لوپر بدون تردید یکی از آثار اصیل و تازه‌ی علمی تخیلی در اوایل دهه‌ی 2010 است. بازی‌ها درخشانند و روایت داستان با هوشمندی و دقتی چشمگیر پیش می‌رود.

این فیلم جایزه‌ی بهترین فیلم علمی تخیلی جنایی را از جوایز انتخاب منتقدان و جوایز تابستانی دریافت کرد و همچنین جایزه‌ی بهترین فیلمنامه‌ی اریجینال را از انجمن منتقدان فیلم آستین به دست آورد. در وب‌سایت راتن تومیتوز نیز امتیاز 93٪ از سوی منتقدان گرفت.

• 10 موجود برتر در آثار علمی تخیلی دهه‌ی گذشته

2. تلقین (Inception)

• محصول: 2010
• کارگردان: کریستوفر نولان
• بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو، کن واتانابه، جوزف گوردون لویت
• امتیاز راتن تومیتوز: 87 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.8 از 10

برای دیدن دوباره‌ی جوزف گوردون لویت آماده‌اید؟ فیلم تلقین تریلری علمی تخیلی و سرقت‌محور به نویسندگی و کارگردانی کریستوفر نولان است. در این اثر، لئوناردو دی‌کاپریو و جوزف گوردون لویت در نقش‌ دو دزد حرفه‌ای به نام‌های دام کاب و آرتور ظاهر می‌شوند که با نفوذ به رویاهای دیگران، اسرار ذهنیشان را می‌ربایند. اما هنگامی که ماموریت تازه‌ای به آن‌ها واگذار می‌شود که کاشتن یک ایده در ذهن مدیرعامل شرکتی بزرگ به‌جای دزدیدن آن است، خود را در برابر غیرممکن‌ترین تجربه‌ی عمرشان می‌بینند.

در کنار آن‌ها، تیمی زبده حضور دارد که شامل معماری به نام آریادن (الیوت پیج)، جعل‌کننده‌ای به نام ایمز (تام هاردی) و شیمیدانی به نام یوسف (دیلیپ رائو) است. بازیگران برجسته‌ی دیگری همچون کیلین مورفی، ماریون کوتیار، کن واتانابه و مایکل کین نیز در این فیلم بازی می‌کنند. فیلم تلقین به موفقیتی درخشان و اثری در عرصه‌ی سینما تبدیل شد که با تکیه بر جلوه‌های عملی به‌جای استفاده‌ی گسترده از کامپیوتر تجربه‌ای بصری منحصربه‌فرد و بدیع خلق کرد.

پیتر تراورس در نشریه‌ی رولینگ استون درباره‌ی آن نوشت: «در این بازی شطرنج پر از نبوغ، نولان همچون استاد بزرگ، ایده‌هایی را در ذهن ما می‌کارد که هم شگفت‌زده‌مان می‌کند و هم ناآرام.» او همچنین فیلم را رویدادی شگفت‌انگیز در سینما توصیف کرد. تلقین با هشت نامزدی اسکار، موفق به دریافت چهار جایزه شد و در جوایز بفتا نیز با نه نامزدی، سه جایزه به دست آورد. این شاهکار جاه‌طلبانه‌ی نولان در وب‌سایت راتن تومیتوز امتیاز 87٪ از منتقدان و 91٪ از تماشاگران کسب کرده است.

1. گزارش اقلیت (Minority Report)

• محصول: 2002
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: تام کروز، کالین فارل، سامانتا مورتون
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

فیلم گزارش اقلیت اقتباسی است از داستان کوتاهی به همین نام نوشته‌ی فیلیپ کی دیک (1956) و یکی از کلاسیک‌های مدرن ژانر علمی تخیلی به شمار می‌رود. این اثر به کارگردانی استیون اسپیلبرگ و فیلمنامه‌ای از اسکات فرانک و جان کوهن ساخته شده است. داستان در سال 2054 می‌گذرد؛ جایی که برنامه‌ای آزمایشی به نام پیش‌جنایت در واشینگتن دی‌سی اجرا می‌شود. این سیستم با استفاده از سه انسان دارای توانایی پیش‌گویی، جنایت‌ها را پیش از وقوع متوقف می‌کند.

تام کروز نقش رئیس جان اندرتون، فرمانده‌ی واحد پیش‌جنایت را ایفا می‌کند. اما زمانی که پیش‌گوها پیش‌بینی می‌کنند خودِ اندرتون به‌زودی مردی را خواهد کشت که هرگز او را ندیده، همه‌چیز فرو می‌پاشد و او برای اثبات بی‌گناهی‌اش ناچار به فرار می‌شود. در کنار کروز، بازیگرانی چون سامانتا مورتون، کالین فارل و مکس فون سیدو نیز در این تریلر پرتعلیق و تفکربرانگیز حضور دارند.

فیلم گزارش اقلیت یکی از بزرگ‌ترین و پرمخاطب‌ترین آثار سال 2002 بود. ریچارد کورلیس، نویسنده‌ی مجله‌ی تایم آن را تیزترین، پرانرژی‌ترین و سرگرم‌کننده‌ترین فیلم اسپیلبرگ از زمان مهاجمان صندوق گمشده (Raiders of the Lost Ark) توصیف کرد و نوشت: «این فیلم پیوندی است میان علمی تخیلی و نوآر؛ یک داستان کارآگاهی پنجاه‌ساله که پنجاه سال بعد از امروز رخ می‌دهد.»

اسپیلبرگ آگاهانه فیلم را در قالب نوآر طراحی کرد و از آثار کلاسیکی چون شاهین مالت (The Maltese Falcon) و جنگل آسفالت (Asphalt Jungle) الهام گرفت. گزارش اقلیت یک نامزدی اسکار و یازده نامزدی در جوایز ساترن به دست آورد و در همان مراسم موفق به کسب جوایز بهترین فیلم علمی تخیلی، بهترین فیلمنامه، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر زن مکمل برای سامانتا مورتون شد.

منبع: movieweb