سیر تحول پرنسس‌های دیزنی از سفیدبرفی تا میرابل مادریگال

نزدیک به یک قرن از اکران اولین انیمیشن بلند دیزنی یعنی سفیدبرفی و هفت کوتوله (Snow White and the Seven Dwarfs) می‌گذرد و از آن زمان تا کنون ما شاهد دگرگونی‌ها و بازنگری‌های گوناگونی چون عناصر فانتزی و اصلاحات ضروری در شخصیت‌های پرنسس‌های دیزنی بوده‌ایم. مدتی پیش نسخه‌ی لایواکشن انیمیشن سفیدبرفی هم که بخشی از روند بازسازی‌های پیوسته‌ی استودیو در دهه گذشته بود، اکران شد و نقدها و نظرات متفاوتی دریافت کرد. سفیدبرفی هم مثل سایر شخصیت‌های کلاسیک حاضر در خاندان سلطنتی دیزنی از زاویه‌ای بسیار مدرن‌تر و فمینیستی بازتعریف شد.

در حالی که برخی از شخصیت‌های انیمیشن‌ها تاج پرنسسی را در دنیای دیزنی به‌دست آورده‌اند، قهرمانان دیگری مانند السا در انیمیشن یخ‌زده (Frozen) محصول سال 2013 و میرا‌بل از انیمیشن افسون (Encanto) محصول سال 2021 عملا به‌عنوان پرنسس‌های افتخاری شناخته می‌شوند. در ادامه با سیر تحول پرنسس‌های دیزنی همراه باشید تا ببینید چگونه دختران ساده‌ی دیروزی، به شکلی جادویی به رهبران قدرتمند و جسور امروزی تبدیل شده‌اند.

1. سفیدبرفی

انیمیشن سفیدبرفی و هفت کوتوله در سال 1937 اکران شد و سفیدبرفی را به‌عنوان اولین پرنسس دیزنی به جهان معرفی کرد. سفیدبرفی با صداپیشگی آدریانا کازلوتی، نمایانگر زمانه خودش است. تمام ویژگی برجسته‌ی او مهربانی و زیبایی‌اش است. او برای فرار از دست نامادری‌اش به خانه‌ی هفت کوتوله که هیچ شناختی از آن‌ها ندارد پناه می‌برد و برایشان کار می‌کند تا در قبالش از او محافظت کنند.

2. سیندرلا

یکی دیگر از پرنسس‌های دیزنی که وقتی از زاویه‌ای مدرن به او نگاه می‌کنیم، به‌شدت کهنه و از مد افتاده به نظر می‌رسد، شخصیت سیندرلا با صداپیشگی آیلین وودز است. سیندرلا مجبور است برای خواهرخوانده‌های زشتش که در آن دوران زشت معادل بدذات بود (با صداپیشگی رودا ویلیامز و لوسیل بلیس) و نامادری‌اش (با صداپیشگی النور آدلی) آشپزی و نظافت کند. تنها چیزی که برای رسیدن به خوشبختی نیاز دارد چیست؟ یک لباس زیبا و یک شاهزاده خوش‌تیپ و ثروتمند (با صداپیشگی ویلیام فیپس) که عاشقش شود و او را از زندگی خفت‌بارش نجات دهد! این پیام چندان خوبی برای بچه‌های امروزی که این فیلم را می‌بینند نیست.

3. آرورا

ادامه روند دخترانی که برای فرار از شرایط سختشان به امداد غیبی و شاهزاده‌ای خوش‌تیپ دل بسته‌اند به انیمیشن زیبای خفته (Sleeping Beauty) و شخصیت آرورا می‌رسد (با صداپیشگی مری کوستا). اوج مشکل‌برانگیز بودن را می‌توان در اینجا دید که یک دختر جوان با بوسه‌ای بدون رضایت از خواب جادویی بیدار می‌شود. آرورا سومین عضو مثلث پرنسس‌های دوران طلایی دیزنی را کامل می‌کند یعنی همان دختران درمانده‌ای که منتظر می‌مانند شاهزاده‌ای بیاید و نجات‌شان دهد. اما خوشبختانه، روند شخصیت‌های زن منفعل در اینجا به پایان می‌رسد.

• 10 پرنسس سینمایی برتر تمام دوران که دیزنی خالقشان نیست

4. آریل

پس از یک وقفه 30 ساله، پری دریایی کوچولو (The Little Mermaid) با معرفی نوعی کاملا متفاوت از پرنسس دیزنی وارد صحنه شد و سیر تحول پرنسس‌های دیزنی را وارد مرحله جدیدی کرد. برخلاف زنان ملایم و ظریفی که پیش از او آمده بودند، آریل (با صداپیشگی جودی بنسون) شخصیتی عصیان‌گر، کنجکاو و بااعتمادبه‌نفس دارد و برای رسیدن به آنچه می‌خواهد، تلاش می‌کند. او قوانین را می‌شکند و به دنبال ماجراجویی می‌رود. آریل منتظر نمی‌ماند تا مردی نجاتش دهد بلکه خودش شاهزاده‌اش را نجات می‌دهد، آن هم دوبار!

درست است که آریل صدایش را تنها برای به‌دست آوردن یک مرد فدا می‌کند، اما او خودش انتخاب می‌کند برای رسیدن به آرزوی همیشگی‌اش که زندگی در دنیای بیرون از محدودیت‌های دریاست صدایش را بدهد تا انسان شود. رابطه‌اش با یک شاهزاده خوش‌تیپ (با صداپیشگی کریستوفر دنیل بارنز) فقط یک امتیاز اضافه و سرگرم‌کننده بود. آریل اولین پرنسس دیزنی است که واقعا اختیار و اراده‌اش را در دست دارد و همین موضوع نشانه‌ای مهم از تغییر ارزش‌های شرکت دیزنی به‌شمار می‌رود.

5. بل

تنها دو سال بعد از اکران انیمیشن پری دریایی کوچولو، دیو و دلبر (Beauty and the Beast) بل را معرفی کرد (با صداپیشگی پیج اوهارا). این پرنسس دیزنی، مانند آریل، خواهان زندگی‌ای فراتر از اطرافش بود. او باهوش است و ترجیح می‌دهد تا جایی که ممکن است کتاب بخواند، به جای اینکه شیفته‌ی مرد خوش‌تیپ اما نفرت‌انگیز شهر یعنی گاستون (با صدای ریچارد وایت) شود. او همچنین عاشق شخصیت دیو می‌شود (رابی بنسون) نه ظاهر هیولاگونه‌اش. او واقعا یک زن مدرن به‌تمام معنا است!

6. جزمین/ یاسمین

تا اینجا، تمام پرنسس‌های دیزنی سفیدپوست بودند تا اینکه یاسمین از فیلم علاالدین (Aladdin) با صداپیشگی لیندا لارکین به‌عنوان نخستین پرنسس رنگین‌پوست دیزنی به مخاطبان معرفی شد. مسئله این است که لارکین که یک بازیگر سفیدپوست است، صداپیشگی شخصیتی با رنگ پوست متفاوت را برعهده داشت اما باز هم این یک گام کوچک به جلو در سیر تحول پرنسس‌های دیزنی محسوب می‌شود. 

• ضعیف‌ترین فیلم‌های دیزنی که مخاطبان را ناامید کردند

7. پوکوهانتس

پوکوهانتس ادامه‌دهنده‌ی روند مهم معرفی پرنسس‌های رنگین‌پوست دیزنی بود. اینبار پرنسس ماجرا قهرمان بومی آمریکایی بود که نقش او را ایرن بدارد ایفا کرد. اما برخلاف علاالدین، صدای پوکاهانتس توسط یک زن رنگین‌پوست توسط بدارد اجرا شد که یکی از شناخته‌شده‌ترین بازیگران بومی آمریکایی است. این قطعا یک گام رو به جلو برای دیزنی بود. علاوه بر این، پوکوهانتس عملا در داستان‌هایش به جنگ‌ها پایان می‌دهد و برای پذیرش و همزیستی مسالمت‌آمیز، فارغ از رنگ پوست، تلاش می‌کند.

8. مولان

یکی دیگر از پرنسس‌هایی که به پایان یافتن جنگ مردمش کمک می‌کند مولان است. مولان با صداپیشگی مینگ نا ون با هون‌ها جنگید و آن‌ها را شکست داد و مهم‌تر از آن، با تبعیض جنسیتی مقابله کرد، چون ثابت کرد که یک زن جنگجو، اگر نگوییم بهتر از مردان اما به همان اندازه توانمند است و می‌تواند تاثیرگذار باشد.

9. جیزل

افسون‌شده (Enchanted) اولین پرنسس دیزنی در قالب لایواکشن را معرفی می‌کند و هرچند نگاه ساده‌لوحانه و خوش‌بینانه‌ی جیزل (ایمی آدامز) بیشتر به پرنسس‌های اولیه دیزنی شباهت دارد، اما این کمدی رمانتیک به طرز درخشانی تمام کلیشه‌ها و ایده‌های قدیمی را زیر سوال می‌برد، چون جیزل وقتی از دنیای انیمیشنی قصه‌های پریان به نیویورک واقعی و دنیای لایو اکشن تبعید می‌شود، یک دوز تلخ اما حقیقی از واقعیت را تجربه می‌کند.

10. تیانا

شاهزاده و قورباغه (The Princess and the Frog) با معرفی تیانا (با صداپیشگی آنیکا نونی رز)، طرفداران دیزنی را با زنی آشنا می‌کند که ترجیح می‌دهد سخت (گاهی تا حد خستگی) کار کند تا به رویایش برسد، به جای این که دنبال راه‌های میان‌بر باشد یا از مردی برای رسیدن به اهدافش کمک بگیرد. اما او همچنین همیشه راه درست را انتخاب می‌کند، حتی وقتی که سخت‌ترین تصمیم باشد. تیانا یکی از بهترین الگوها برای دختران جوان است.

• 10 فیلم هیجان‌انگیز دیزنی که سال 2025 و پس از آن اکران می‌شوند

11. راپانزل

دیزنی شخصیت کلاسیک داستان پریان یعنی راپانزل را برای فیلم گیسو کمند (Tangled) به شکل مدرنی به تصویر کشید. راپانزل با صداپیشگی مندی مور یکی دیگر از پرنسس‌های دیزنی است که از منطقه امن خود بیرون می‌آید تا زندگی بهتری برای خودش بسازد. علاوه بر این، او یک کلاهبردار (با بازی زکری لوی) را با هوش و ذکاوتش کنار می‌زند تا به خواسته‌هایش برسد. برای کسی که تمام دوران زندگی‌اش را هرگز بیرون از خانه‌ نگذرانده، عملکرد خیلی خوبی است.

12. مریدا

اگر می‌خواهید شاهد سیر تحول پرنسس‌های دیزنی از زمان سفیدبرفی باشید کافی است انیمیشن دلیر (Brave) را ببینید. مریدا، دختری جوان و سرسخت (با صداپیشگی کلی مک‌دونالد) است که از ازدواج با یک شاهزاده سر باز می‌زند و به جای آن خودش برای ازدواج تصمیم می‌گیرد. رشد و تغییر او در طول فیلم ربطی به پیدا کردن عشق ندارد، بلکه به ترمیم رابطه‌ی شکست‌خورده‌اش با مادرش (اما تامپسون) مربوط می‌شود.

13. ونلوپه

شخصیت بانمک و جسور ونلوپه با صداپیشگی سارا سیلورمن، اولین پرنسس یهودی دیزنی است و در پایان فیلم رالف خرابکار (Wreck-It Ralph) مشخص می‌شود که او در واقع یک پرنسس واقعی است، نه فقط یک مسابقه‌دهنده. او با وجود نقص فنی‌اش، که باعث می‌شود نسبت به دیگر بازیکنان ضعیف‌تر باشد تلاش می‌کند در مسابقه‌ها شرکت کند. در نهایت، او همین ویژگی متفاوت را می‌پذیرد و نقصش را به نقطه‌ی قوت تبدیل می‌کند.

14. آنا و السا

السا و آنا در فیلم اول یخ‌زده نماد ویژگی‌های مثبت، قوی و دختران مدرن هستند. در انیمیشن یخ‌زده داستان عاشقانه‌ی واقعی بین خواهران، آنا (کریستن بل) و السا (ایدینا منزل) شکل می‌گیرد نه بین یک زن و یک مرد. السا یاد می‌گیرد که به‌جای سرکوب یا ترس از آنچه او را متفاوت می‌سازد، قدرتش را بپذیرد و در آغوش بگیرد و همین باعث خلق یکی از تاثیرگذارترین ترانه‌های دیزنی می‌شود. در یخ‌زده 2، این دو پرنسس همچنان به پیشبرد ارزش‌های مدرن و تحول‌یافته دیزنی ادامه می‌دهند.

15. موانا

انیمیشن موانا (Moana) علاوه بر معرفی استعداد درخشان بازیگری و خوانندگی آلیئی کراوالیو صداپیشه‌ی شخصیت اصلی، پرنسس جوانی از مردم پلینزی را به جهان معرفی کرد که جان خودش را به خطر می‌اندازد تا مردمش را نجات دهد. او اجازه نمی‌دهد ترس یا تردید مانع انجام کار درست شود. همین‌طور اجازه نمی‌دهد هیچ‌کس سر راهش بایستد چه یک نیمه‌خدای واقعی باشد (دواین/ راک جانسون) در فیلم اول و چه خدای طوفان‌ها (توفیگا فپولئی) در موانا 2.

16. پرنسس لیا

در حالی که فیلم جنگ ستارگان: قسمت چهارم امیدی تازه (Star Wars: Episode IV — A New Hope) در سال 1977 اکران شد و پرنسس (و بعدها ژنرال) لیای جسور را به جهان معرفی کرد، ادغام دیزنی و فاکس که او را به یک پرنسس رسمی دیزنی تبدیل کرد، تا مارس 2019 اتفاق نیفتاده بود. واقعا هم او یکی از پرنسس‌های بی‌نقص دیزنی است.

لیا یاغی، قدرتمند و یک رهبر واقعی است که با شجاعت در برابر شر می‌جنگد، حتی زمانی که همه‌چیز علیه اوست. بازیگر فقید این نقش، کری فیشر، یک گنجینه ملی واقعی بود که از جایگاهش برای مطرح کردن گفتگوهای مهم درباره اعتیاد و سلامت روان استفاده کرد و به یکی از صداهای صریح و تاثیرگذار در این حوزه‌ها تبدیل شد. به نظر کاملا درست می‌رسد که لیا در جمع پرنسس‌های دیزنی جای گرفته باشد.

17. رایا

رایا و آخرین اژدها (Raya and the Last Dragon) ادامه‌ای قدرتمند بر تلاش‌های مدرن دیزنی برای تنوع فرهنگی در تصویرسازی است، این بار با پرنسسی دیگر که به جنگ پایان می‌دهد و داستانی که عمیقا در فرهنگ جنوب شرق آسیا ریشه دارد. با اینکه پاندمی کووید باعث تاخیر چهار ماهه در اکران فیلم شد، اما رایا کاملا ارزش انتظار را داشت. با صداپیشگی کلی مری ترن، این پرنسس جنگجوی جوان شخصیتی جسور، شریف و فداکار دارد اما مهم‌تر از همه، او همچنان انسانی است با نقص‌هایی واقعی. او اشتباه می‌کند (حتی اشتباهاتی که در ابتدا جبران‌ناپذیر به نظر می‌رسند)، اما هرگز تسلیم نمی‌شود و در نهایت درسی ارزشمند درباره اعتماد به دیگران می‌آموزد.

18. میرابل

میرا‌بل مادریگال (استفانی بیتریز) را نباید در سیر تحول پرنسس‌های دیزنی از یاد ببریم. نوجوانی که در مرکز انیمیشن افسون (Encanto) قرار دارد، شخصیتی عادی، خاص و سرشار از همدلی دارد. برخلاف دیگر اعضای خانواده بزرگ لاتین‌تبارش، میرا‌بل هیچ قدرت، مهارت یا استعداد خارق‌العاده‌ای ندارد، اما این موضوع هرگز مانع او در انجام کار درست نمی‌شود و ثابت می‌کند که هر کسی می‌تواند یک قهرمان باشد.

چیزی که میرا‌بل را به مدرن‌ترین پرنسس دیزنی تا امروز تبدیل می‌کند این است که او اصلا پرنسس نیست و حتی با یک شرور هم نمی‌جنگد. اوج داستان او زمانی است که با مادربزرگ سخت‌گیر اما خوش‌نیتش (ماریا سسیلیا بوترو) روبه‌رو می‌شود تا زخم‌های خانواده‌شان را که نسل به نسل ادامه پیدا کرده بود درمان کند و این یعنی شجاعت واقعی.

منبع: ew