10 فیلم فوقالعاده که به توصیهی فرانسیس فورد کاپولا باید ببینید
پیشنهاد ویژهی پدرخوانده
فرانسیس فورد کاپولا نیازی به معرفی ندارد. او دهههاست که به عنوان فیلمسازی فعال شناخته میشود و برخی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما را کارگردانی کرده است. تنها آثاری که او در دههی 1970 ساخته است، میتواند او را در زمرهی کارگردانهای افسانهای و درجه یک قرار دهد. کافیست بدانید که او در فاصلهی سالهای 1972 تا 1979، کارگردان فیلمهای «پدرخوانده» (The Godfather)، «مکالمه» (The Conversation)، «پدرخوانده: قسمت دوم» (The Godfather Part II) و سپس «اینک آخرالزمان» (Apocalypse Now) بوده است.
از دههی 1970 تاکنون، کاپولا هرگز به طور کامل از صحنهی سینما کنارهگیری نکرده، اما فعالیتهای او به ندرت هیجانی به اندازهی هیاهوی توسعه، فیلمبرداری و در نهایت تکمیل پروژهی «مگالوپلیس» (Megalopolis) برانگیخته است. «مگالوپلیس» یک حماسهی علمی – تخیلی عظیم و پرهزینه است که مدتهاست پروژهی مورد علاقهی او به شمار میرود. با وجود ابهام دربارهی زمان اکران (حداقل تا بعد از فستیوال کن 2024 خبری از انتشار نخواهد بود)، نکتهی جالبتر، لیست ده فیلم برتر موردعلاقهی شخصی کاپولا است که به لطف مشارکت او در نظرسنجی مجلهی «سایت اند ساوند» (Sight & Sound) در سال 2012، شناخته شده است. این فیلمها که در ادامه فهرست شدهاند، همگی ذوق و سلیقهی متعالی او در سینما را به نمایش میگذارند و به احتمال زیاد، تا حدودی الهامبخش آثار خود او نیز بودهاند.
10. ولگردها (I Vitelloni)
- کارگردان: فدریکو فلینی
- بازیگران: آلبرتو سوردی، ریکاردو فلنی، فرانکو اینترلونگی، لئوپولدو تریئسته، فرانکو فابریتسی
- تاریخ اکران: 1953
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.8 از 10
تاریخچهی خانوادگی فرانسیس فورد کاپولا نشان میدهد که او تبار ایتالیایی دارد. پدربزرگ و مادربزرگ او سالها پیش از تولدش به ایالات متحده مهاجرت کردند. این پیشینهی خانوادگی شاید دلیلی بر احساس شخصی و عمیق بودن فیلم «پدرخوانده» با حضور شخصیتهای ایتالیایی – آمریکایی باشد. همچنین، ریشهی ایتالیایی کاپولا را میتوان عاملی تاثیرگذار برای قرار گرفتن فیلم «ولگردها» ساختهی فدریکو فلینی، کارگردان نامدار ایتالیایی، در لیست علاقهمندیهای شخصی او دانست.
«ولگردها» با وجود اینکه که از شهرت آثار شاخص فدریکو فلینی همچون «زندگی شیرین» (La Dolce Vita) و «هشت و نیم» (8½) برخوردار نیست، اما همچنان اثری خوشساخت و تحسینبرانگیز است و به عنوان یک درام متمرکز بر شخصیت عمل میکند. این فیلم با رویکردی واقعگرایانه و درام – کمدی به سراغ زندگی چند مرد در سنین مختلف در یک شهر کوچک ایتالیایی میرود که همه با فراز و نشیب های کلی زندگی سروکار دارند. این فیلم زیبا با نگاهی بیطرفانه و در عین حال ظریف، زندگی آدمهای معمولی را به تصویر میکشد و تماشاگر را به دل جامعهی ایتالیا میبرد.
9. بهترین سالهای زندگی ما (The Best Years of Our Lives)
- کارگردان: ویلیام وایلر
- بازیگران: فردریک مارچ، دینا اندروز، هارولد راسل، میرنا لوی
- تاریخ اکران: 1946
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 97 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10
«بهترین سالهای زندگی ما» به عنوان یکی از بااهمیتترین فیلمهای دههی 1940، دومین اثر قدیمی در لیست برترین فیلمهای همهی دوران به انتخاب فرانسیس فورد کاپولا به شمار میرود. این فیلم که علاوه بر کسب جایزهی اسکار بهترین فیلم، به لحاظ تاریخی نیز اثری قابل توجه محسوب میشود، به بازگشت سربازان از جبهههای نبرد جنگ جهانی دوم و چالشهای آنها برای انطباق مجدد با زندگی عادی و غیرنظامی میپردازد.
«بهترین سالهای زندگی ما» فیلمی نسبتا طولانیست (علاقهمندان به آثار کاپولا میدانند که او از اینکه فیلمهایش مدت زمان طولانی داشته باشند ابایی ندارد) که با وجود مدت زمان نزدیک به سه ساعتاش از ریتم نمیافتد و به خوبی از عهدهی روایت داستان خود برمیآید. این اثر سینمایی بر تماشاگرانی که خود به تازگی از آسیبها و فشارهای روحی جنگ جهانی دوم رهایی یافته بودند، تاثیری عمیق و ملموس به جا میگذاشت. «بهترین سالهای زندگی ما» حتی با نگاه امروزی، همچنان اثری قابل احترام است و درک اهداف احساسی و پیامی که میخواهد منتقل کند آسان به نظر میرسد.
8. خاکستر و الماس (Ashes and Diamonds)
- کارگردان: آندری وایدا
- بازیگران: زبیگنیف سیبولسکی، اوا کشیژفسکا، بژی وویچیک، آدام پاولیکوفسکی
- تاریخ اکران: 1958
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 96 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10
«خاکستر و الماس» درست مانند «بهترین سالهای زندگی ما»، اثری تحسین شده در ژانر فیلمهای جنگ جهانی دوم به شمار میرود. با این حال، این دو فیلم از جنبههای متفاوتی به بررسی این رویداد تاریخی میپردازند. این فیلم با رویکردی به مراتب تیرهتر و بدبینانهتر نسبت به «بهترین سالهای زندگی ما» ساخته شده است. هرچند هر دو فیلم به نوعی به پیامدهای جنگ جهانی دوم میپردازند، اما در حالی که فیلم اول بر بازسازی و بازگشت به زندگی پس از جنگ تمرکز دارد، «خاکستر و الماس» روایتگر شکلگیری درگیریهای جدید در سایهی ویرانیهای به جا مانده از جنگ جهانی دوم است.
فیلم «خاکستر و الماس» با پرداختن به مسائلی گستردهتر و درگیریهایی فراگیرتر از یک نبرد ساده، روایتگر ماموریت مرگآور یک سرباز جوان برای کشتن سرباز دیگر است. این تقابل بخشی از یک نزاع بزرگتر میان نیروهای مقاومت لهستان و نیروهای شوروی سابق به شمار میرود؛ نیروهایی که پیشتر در کنار هم علیه آلمان نازی مبارزه کرده بودند. از این حیث، با وجود فاصلهی زمانی قابل توجه میتوان خطی میان «خاکستر و الماس» و «اینک آخرالزمان» ترسیم کرد. هردو فیلم با نگاهی تاریک و کاوش روانشناسانهی عمیق به ماهیت جنگ، وجوه اشتراک فراوانی در مضمون و فضاسازی دارند. در هردوی آنها، پیامدهای ویرانگر جنگ فراتر از میدان نبرد است و تبعات روحی و روانی عمیقی بر جای میگذارد که غیرقابل جبران است.
7. بدها راحت میخوابند (The Bad Sleep Well)
- کارگردان: آکیرا کوروساوا
- بازیگران: توشیرو میفونه، ماسایوکی موری، تاکاشی شیمورا، کیوکو کاگاوا
- تاریخ اکران: 1960
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10
«بدها راحت میخوابند» یکی از دو فیلم آکیرا کوروساوا است که در لیست ده فیلم برتر فرانسیس فورد کاپولا قرار گرفته است. هرچند این اثر به اندازهی فیلمهای مشهوری مثل «هفت سامورایی» (Seven Samurai) یا «بهشت و جهنم» (High and Low) شناخته شده نیست اما همچنان تماشایی و گیراست. این فیلم با الهام از مضمون اصلی نمایشنامهی هملت، یعنی «پیوسته در پی انتقام بودن»، روایتگر داستان مردی در قرن بیستم است که به خاطر مرگ پدرش به دنبال گرفتن انتقام از یک سرمایهدار قدرتمند است.
«بدها راحت میخوابند» با وجود مدت زمان نسبتا طولانی و ریتمی آرام، در نهایت فیلمی خوشساخت و زیباست. این فیلم در کنار «بهشت و جهنم» به عنوان نمونههای برجستهی سینمای جنایی – هیجانی کوروساوا شناخته میشوند. از نکات قابل توجه این اثر میتوان به بازی درخشان توشیرو میفونه، همکاری مجدد کوروساوا با فیلمنامهنویس برجستهی ژاپنی، ریزو کیدایاما و فیلمبرداری سیاه و سفید خیره کنندهی آن اشاره کرد. این فیلم مهجور کوروساوا شاید از آثار کمتر مورد توجه نزد منتقدان و مخاطبان عام باشد، اما بیشک تماشای آن مهمترین کاری است که علاقهمندان به سینمای کلاسیک ژاپن و آثار عمیق کوروساوا باید انجام دهند.
6. طلوع: آواز دو انسان (Sunrise: A Song of Two Humans)
- کارگردان: فردریش ویلهلم مورنائو
- بازیگران: جنت گینور، جرج اوبرایان، مارگارت لیوینگستون، رالف سیپرلی
- تاریخ اکران: 1927
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10
اولین دورهی برگزاری مراسم اهدای جوایز اسکار شاهد اتفاقی منحصربهفرد بود. آن سال تنها باری بود که دو جایزه برای بهترین فیلم اهدا شد: «بهترین فیلم برجسته» و «بهترین فیلم منحصربهفرد و هنری». فیلم حماسی و ملودرام جنگی جهانی اول، «بالها» (Wings)، با بهرهمندی از جلوههای ویژهی خیره کنندهی خود، موفق به کسب جایزهی «بهترین فیلم برجسته» شد. اما درخشش واقعی در این دوره، متعلق به فیلم «طلوع: آواز دو انسان» بود که جایزهی «بهترین فیلم منحصربهفرد و هنری» را از آن خود کرد. این فیلم با رویکردی جسورانه و نوآورانه در فرم و محتوا، تجربهای منحصربهفرد را برای مخاطبان رقم زد و به همین دلیل، شایستهی دریافت این جایزه شد. هرچند «بالها» نیز به واسطهی تکنیکهای نوآورانهی خود در آن دوران، همچنان اثری قابل احترام به شمار میرود، اما بدون شک «طلوع» گام بلندتری در عرصهی فیلمسازی برداشته و جایگاه ویژهای را در تاریخ سینما به خود اختصاص داده است.
«طلوع: آواز دو انسان» با داستانی ساده و تاثیرگذار، ماجرایی را دنبال میکند که به فروپاشی و سپس تجدید پیوند عاشقانهی میان یک کشاورز و همسرش میپردازد. این فیلم با روایت بصری قدرتمند و جلوتر از زمانهی خود، تاثیر عمیقی بر احساسات مخاطب میگذارد. فرانسیس فورد کاپولا تنها یکی از اعضای هیات داوران نظرسنجی مجلهی «سایت اند ساوند» است که این اثر را در زمرهی برترین فیلمهای تاریخ سینما قرار داده است. روایت به شدت بصری «طلوع» گواه این ادعاست که داستانهای ماندگار را میتوان بدون دیالوگهای مفصل و تنها با تکیه بر قدرت تصویر به بهترین شکل نمایش داد.
5. سلطان کمدی (The King of Comedy)
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- بازیگران: مارتین اسکورسیزی، رابرت دنیرو، جری لوئیس، داین ابوت
- تاریخ اکران: 1982
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 89 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.8 از 10
فرانسیس فورد کاپولا و مارتین اسکورسیزی همزمان در دههی 1960 فعالیتشان را به عنوان کارگردان فیلمهای بلند آغاز کردند، اما شهرت و اعتبار اصلی را در دههی 1970 به دست آوردند. شاید بتوان گفت دوران اوج کاپولا دههی 70 بوده است، در حالی که اسکورسیزی بعد از آن به قلهی درخشش رسید. با این حال، آنها قطعا همنسل محسوب میشوند و از تاثیرگذارترین فیلمسازان نسل خود به شمار میروند.
هرچند اسکورسیزی در نظرسنجی مجلهی «سایت اند ساوند» هیچکدام از آثار کاپولا را انتخاب نکرد (جالب اینکه هردو، «خاکستر و الماس» را برگزیدند)، اما به نظر میرسد که کاپولا شیفتهی کارهای اوست. یکی از فیلمهای منتخب کاپولا از آثار اسکورسیزی، «سلطان کمدی» است. این فیلم که از جمله آثار پرتنش و جسورانهی اسکورسیزی به شمار میرود، داستان یک کمدین تازهکار با ارادهای سرسخت و رفتاری غیرقابل پیشبینی را روایت میکند که برای رسیدن به شهرت و تحت تاثیر قرار دادن مجری محبوبش، دست به هر کاری میزند و همین ماجراجوییها سرنوشتش را تغییر میدهد.
4. یوجیمبو (Yojimbo)
- کارگردان: آکیرا کوروساوا
- بازیگران: توشیرو میفونه، تاتسویا ناکادای، سزابوروکاوازا، ایجیرو تونو
- تاریخ اکران: 1961
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 96 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.2 از 10
اگر قرار باشد کارگردانی دو فیلم در لیست ده فیلم برتر شخصی کسی داشته باشد، با اطمینان میتوان گفت که آکیرا کوروساوا گزینهی شایستهای است. به نظر میرسد فرانسیس فورد کاپولا علاقهی ویژهای به آثار این فیلمساز ژاپنی، بهویژه آثار اوایل دههی 1960 او دارد. چرا که در لیست او شاهد حضور «بدها خوب میخوابند» و «یوجیمبو» هستیم که یک سال بعد از فیلم اول ساخته شد.
فیلم «یوجیمبو» با ارائهی نگاهی متفاوت به ژانر پرهوادار سامورایی، روایتگر داستان یک رونین (سامورایی بدون ارباب) است که وارد شهری کوچک میشود. این شهر در آشوب ناشی از جنگ دو گروه خلافکار گرفتار شده است. او برای پایان دادن به این درگیری، برای هردو طرف کار میکند و با تحریک آنها علیه یکدیگر سعی دارد تا هردو گروه را از بین ببرد. این فیلم با وجود قدمت زیاد، اثری مهیج و سرگرم کننده است و مهارتهای فیلمسازی کوروساوا را به نمایش میگذارد. فیلم علیرغم داشتن انرژی و هیجان بالا، موفق میشود تنش را با صحنههای اکشن کمتر از حد انتظار، به خوبی القا کند.
3. آپارتمان (The Apartment)
- کارگردان: بیلی ویلدر
- بازیگران: جک لمون، شرلی مکلین، فرد مکموری، هوپ هالیدی
- تاریخ اکران: 1960
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 94 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10
چندین فیلم شاخص در کارنامهی درخشان بیلی وایلدر وجود دارند که میتوانند در لیست بهترین آثار این کارگردان قرار بگیرند، و بدون شک «آپارتمان» یکی از آنهاست. این فیلم در کنار عناوین دیگری همچون «بهترین سالهای زندگی ما» و «طلوع: آواز دو انسان» در زمرهی فیلمهای برندهی جایزهی بهترین فیلم اسکار جای میگیرد که فرانسیس فورد کاپولا آنها را جزو برترین آثار تاریخ سینما میداند.
«آپارتمان» داستان مردی در یک محیط کاری رقابتی است که برای پیشرفت، آپارتمان خود را به مدیران ارشد شرکت برای روابط خارج از ازدواج اجاره میدهد. فیلم با درآمیختن هوشمندانهی عناصر طنز تلخ، لحظات عاشقانهی ظریف و نقدهای گزندهی اجتماعی، اثری تاثیرگذار خلق کرده است. بیش از شش دهه از اکران «آپارتمان» میگذرد اما به خاطر پرداختن به موضوعی که در زمانهی ساختش تا حد زیادی تابو به حساب میآمد و همچنین به واسطهی فیلمنامهی قوی و کارگردانی استادانه، اثری سرپا و تماشایی باقی مانده است.
2. آواز در باران (Singin’ in the Rain)
- کارگردان: جین کلی، استنلی دانن
- بازیگران: جین کلی، دبی رینولدز، دانالد اوکانر، جین هیگن
- تاریخ اکران: 1952
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10
ادعای اینکه «آواز در باران» یکی از بهترین فیلمهای موزیکال تاریخ سینماست، تقلیل جایگاه این اثر درخشان به شمار میرود. این فیلم به معنای واقعی کلمه یک جشنوارهی پر از سرگرمی و اثری به شدت تاثیرگذار است که با وجود گذشت بیش از هفت دهه از انتشارش هنوز باطراوت و تازه مینماید. «آواز در باران» با نگاهی طنزآلود و موشکافانه به دوران گذار صنعت سینما از فیلمهای صامت به ناطق میپردازد و تاثیر این تحول بزرگ و تاریخی را بر ستارگان تثبیت شدهی آن دوره و چهرههای نوظهور هالیوود به تصویر میکشد.
این فیلم با آن لحن کمدی، فضای شاداب و سرگرم کننده و سکانسهای موزیکال تماشایی، در کنار حرکات موزون چشمنواز و لحظات احساسی رمانتیکی که در بطن داستان جریان دارد تجربهی بصری و شنیداری دلچسبی را به تماشاگر هدیه میدهد. همهچیز در «آواز در باران» به طرز تحسینبرانگیزی متعادل و هماهنگ است و جذابیت ذاتی آن حتی برای کارگردانی همچون فرانسیس فورد کاپولا که بیشتر به خاطر آثار جدیترش شناخته میشود، غیرقابل مقاومت است. هرچند که او در سال 1968 و با ساخت «رنگینکمان فینیان» (Finian’s Rainbow) پیشتر به دنیای فیلمهای موزیکال قدم گذاشته بود.
1. گاو خشمگین (Raging Bull)
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- بازیگران: مارتین اسکورسیزی، رابرت دنیرو، جیک لاموتا، جو پشی
- تاریخ اکران: 1980
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 92 از 100
- امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10
صرفنظر از تاثیر عمیق فیلمهای اوایل دههی 1960 آکیرا کوروساوا، آثار اولیهی مارتین اسکورسیزی در اوایل دههی 1980 نیز به طرز چشمگیری در لیست فیلمهای محبوب فرانسیس فورد کاپولا خودنمایی میکنند و در همین راستا «گاو خشمگین» نیز وارد این فهرست شده و در کنار «سلطان کمدی» قرار میگیرد. «گاو خشمگین» نه تنها یکی از برجستهترین آثار اسکورسیزی به شمار میرود، بلکه جایگاه خود را به عنوان یکی از برترین فیلمهای ورزشی تاریخ سینما و همچنین یکی از تاثیرگذارترین و ماندگارترین آثار زندگینامهای هم تثبیت کرده است.
فیلم «گاو خشمگین» با محوریت شخصیت جیک لاموتا، بوکسوری با حرفهای پرفراز و نشیب ساخته شده است. این فیلم نگاهی عمیق به دوران پرتلاطم او در دنیای بوکس دارد و مبارزات درونی او برای مهار خشونت و پرخاشگریاش در رینگ را به تصویر میکشد. اگرچه «گاو خشمگین» یک فیلم دربارهی بوکس محسوب میشود، اما از نظر فنی به عنوان اثری دراماتیک که به کاوش در ابعاد شخصیتی پیچیده و در عین حال گیرا میپردازد بهتر عمل میکند. بازی رابرت دنیرو در این اثر به حدی درخشان و استادانه است که دستاوردهای کارگردانی اسکورسیزی را تحت تاثیر قرار میدهد و شاید بتوان آن را فیلم دنیرو نامید تا اسکورسیزی.
منبع: collider