10 فیلم تماشایی درباره حماسه‌های تاریخی که باید ببینید

حماسه‌های تاریخی درخشان‌ترین جلوه‌ی یکی از کهن‌ترین ژانرهای سینما هستند که از همان روزهای نخست، به‌مثابه‌ ستون استوار هفتمین هنر شناخته شدند. وقتی از تجربه‌ی ناب تماشای فیلم می‌گوییم، گریز از یادآوری آن حماسه‌های باشکوه که تماشاگر را می‌لرزانند، به وجد می‌آورند و قصه‌هایی سترگ روایت می‌کنند دشوار است. 

این روزها حماسه‌های تاریخی دیگر آن‌چنان محبوبیت دوران طلایی هالیوود را که روایت‌های پرخرج و باشکوهِ روزگار کهن، قلب صنعت سینما را تسخیر کرده بود ندارند. امروز چنین پروژه‌هایی پرریسک‌تر به نظر می‌رسند. با این‌حال فیلم‌سازانی چون ریدلی اسکات نگذاشته‌اند این ژانر از نفس بیفتد. برخی از آثار مدرن او و هم‌نسلانش، چنان درخشان ظاهر شده‌اند که همچون فصل‌های تازه‌ای در کتاب زرین حماسه‌های تاریخی سینما دوشادوش کلاسیک‌های ماندگار ایستاده‌اند.

• دردناک‌ترین فیلم‌های جنگی که نمی‌توانید بیش از یک بار تماشا کنید

10. قلمرو بهشت (Kingdom of Heaven)

• محصول: 2005
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: اورلاندو بلوم، اوا گرین، جرمی آیرونز
• امتیاز راتن تومیتوز: 39 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

فیلم قلمرو بهشت در کنار آثار شکست‌خورده‌ای همچون اسکندر (Alexander) اثر الیور استون نیز در آغاز گامی لغزنده تلقی شد که نشان می‌داد شاید دوران حماسه‌های تاریخی به سر آمده است. اما گذر زمان برگ دیگری رقم زد. این اثر در بازخوانی‌های بعدی از نو کشف شد و سرانجام جایگاه شایسته‌اش را به‌عنوان یکی از نمونه‌های سترگ و ماندگار حماسه‌سرایی تاریخی در سینمای مدرن پیدا کرد.

فیلم عظیم ریدلی اسکات تماشاگر را به دل جنگ‌های صلیبی می‌برد و یک جنگجوی جوان با بازی اورلاندو بلوم را دنبال می‌کند که رهسپار اورشلیم و در نهایت به مدافع آن شهر تبدیل می‌شود. در کنار نقش‌آفرینی خوب بلوم، قلمرو بهشت به پشتوانه‌ی گروه بازیگران قدرتمندش می‌درخشد. ادوارد نورتون، اوا گرین و لیام نیسون هر یک با حضوری پرصلابت، شکوه این حماسه سینمایی را دوچندان می‌کنند.

بخشی از دلایل اعتلای جایگاه قلمرو بهشت به نسخه‌ی کارگردان آن بازمی‌گردد که به‌مراتب فراتر و کامل‌تر از نسخه‌ی اکران عمومی است. این نسخه در دل روایت سترگ خود، به درامی پیچیده و پرکشش جان می‌بخشد و در عین حال، صحنه‌های نبردی خیره‌کننده و نفس‌گیر را به نمایش می‌گذارد که فیلم را از یک اثر صرفا تاریخی فراتر برده و به تجربه‌ای سینمایی تمام‌عیار بدل می‌کند.

9. آخرین امپراتور (The Last Emperor)

• محصول: 1987
• کارگردان: برناردو برتولوچی
• بازیگران: جان لون، ژوان چن، پیتر اوتول
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10

به‌ندرت پیش می‌آید که یک فیلم تاریخی در عین عظمت روایی، به مطالعه‌ای عمیق بر شخصیت‌ها نیز بدل شود، اما آخرین امپراتور چنین معجزه‌ای را محقق می‌سازد. این فیلم ساخته‌ی برناردو برتولوچی، سرگذشت پو یی، واپسین امپراتور چین را روایت می‌کند که از تاج‌گذاری او در کودکی آغاز می‌شود و طی دهه‌ها، مسیر زندگی‌اش را با فراز و فرودهای تاریخ در هم می‌آمیزد.

آخرین امپراتور به‌عنوان نخستین فیلم غربی که اجازه‌ی فیلم‌برداری در شهر ممنوعه پکن را دریافت کرد، بیش از هر توصیفی، حس و حال یک حماسه‌ی سترگ را در خود دارد. طراحی صحنه باشکوه و دکورهای خیره‌کننده‌اش، عظمت این جایگاه و سنگینی نفس‌گیر آن را به تصویر می‌کشند؛ شکوهی که نه‌تنها روایت تاریخی، بلکه ابهت بصری فیلم را نیز به مرتبه‌ای بی‌همتا می‌رساند.

همین دوگانگی است که شگفتی آخرین امپراتور را رقم می‌زند که هم در ابعاد یک حماسه‌ی عظیم و حیرت‌انگیز می‌ایستد و هم با نگاهی دقیق به جهان درونی یک انسان نزدیک می‌شود. حاصل این تلفیق، تجربه‌ای است ژرف و شورانگیز و سفری که تماشاگر را هم‌زمان در برابر شکوه تاریخ و تنهایی یک روح قرار می‌دهد.

• 10 فیلم وایکینگی برتر تمام دوران؛ از غریبه تا مرد شمالی

8. آخرین دوئل (The Last Duel)

• محصول: 2021
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: مت دیمون، آدام درایور، جودی کومر
• امتیاز راتن تومیتوز: 85 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

ریدلی اسکات با فیلم آخرین دوئل بار دیگر نشان می‌دهد که چگونه می‌توان حماسه‌ی تاریخی را در قرن بیست‌ویکم زنده نگه داشت، حتی اگر در نگاه عموم کم‌تر مورد توجه واقع شود. آخرین دوئل همچنین نمونه‌ای از همکاری موفق مت دیمون و بن افلک است که در کنار نیکول هولوفسنر فیلم‌نامه را نوشته‌اند و چنین ترکیبی، تیمی تولیدی قدرتمند و قابل اعتماد را شکل داده است.

آخرین دوئل داستان واقعی دوئلی میان دو شوالیه‌ی فرانسوی با بازی مت دیمون و آدام درایور را روایت می‌کند که ریشه در اتهامی دارد مبنی بر اینکه یکی از مردان به همسر مرد دیگر، با بازی جودی کامر، تجاوز کرده است. روایت فیلم از دید سه شخصیت اصلی شکل می‌گیرد و جزئیات هر بار با بازگو شدن از منظر هر شخصیت، دگرگون می‌شوند که به پیچیدگی و جذابیت درام تاریخی و شخصیتی اثر می‌افزاید.

این رویکرد برای چنین داستانی پرریسک است، اما با نگارش هوشمندانه و اجرای برانگیزاننده، به اثری تامل‌برانگیز بدل می‌شود. اسکات همچنین شدت و کشش خاصی را در سراسر روایت‌های تکرارشونده حفظ می‌کند، تا مخاطب را به سمت دوئل پایانیِ بی‌رحم و نفس‌گیر هدایت کند که تمام تنش‌های فیلم به اوج خود می‌رسند.

7. شجاع‌دل (Braveheart)

• محصول: 1995
• کارگردان: مل گیبسون
• بازیگران: مل گیبسون، پاتریک مک‌گوئن، برندن گلیسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 76 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10

شجاع‌دل نمونه‌ی خوبی است که نشان می‌دهد یک حماسه‌ی تاریخی لزوما نیازی به وفاداری کامل به تاریخ ندارد تا به اثری بزرگ تبدیل شود. مل گیبسون این پروژه‌ی پرشور را هم به‌عنوان بازیگر و هم کارگردان برعهده گرفت. او در نقش مردی به نام ویلیام والاس، جنگجوی اسکاتلندی ظاهر می‌شود که مردمان ستم‌دیده‌اش را در برابر حکمرانی ظالمانه‌ی انگلستان برای شورشی شجاعانه رهبری می‌کند.

فیلم، والاس را به‌صورت قهرمانی رمانتیک و انگیزه‌هایش برای مبارزه را به شکلی دراماتیک تصور می‌کند؛ چیزی که مورخان آن را کاملا خیالی می‌دانند. با این حال، هیچ‌کدام از این‌ها از ارزش سرگرم‌کننده و هیجان‌آفرین ماجراجویی فیلم نمی‌کاهد که با یکی از درخشان‌ترین بازی‌های مل گیبسون، انرژی و جذابیت خود را حفظ می‌کند.

گیبسون خود را به‌عنوان یک فیلم‌ساز توانا ثابت کرد و حتی برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین کارگردان شد. به‌ویژه صحنه‌های نبرد، به‌عنوان سکانس‌هایی باشکوه و تاثیرگذار، خشونت بی‌رحمانه را به تصویر می‌کشند و هم‌زمان هرج‌ومرج و آشفتگی جنگ را به شکل واقع‌گرایانه‌ای منتقل می‌کنند.

6. گلادیاتور (Gladiator)

• محصول: 2000
• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: راسل کرو، واکین فینیکس، کانی نیلسن
• امتیاز راتن تومیتوز: 80 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.5 از 10

ریدلی اسکات برای نخستین بار در سال 2000 به حماسه‌های تاریخی روی آورد و نقش مهمی در احیای این سبک ایفا کرد. در این مسیر، گلادیاتور نه‌تنها جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم را گرفت، بلکه راسل کرو به‌عنوان ستاره‌ای در فیلم‌های شمشیر و صندل تثبیت شد و فیلم حتی پس از 25 سال همچنان تماشاگر را سرگرم و مسحور می‌کند.

این حماسه‌ی تاریخی با استفاده از برخی جزئیات، داستانی اصیل و شخصی درباره‌ی انتقام روایت می‌کند. راسل کرو در نقش یک ژنرال رومی به نام ماکسیموس ظاهر می‌شود که مورد خیانت امپراتور تازه ‌به ‌قدرت رسیده (واکین فینیکس) قرار می‌گیرد و به بردگی فروخته می‌شود تا به عنوان گلادیاتور مبارزه کند. با جلب توجه و تحسین مردم، او نشان می‌دهد که حتی در بند، هنوز می‌تواند تهدیدی جدی برای قدرتمندترین مرد رم باشد.

گلادیاتور از همان سکانس آغازین نبرد، هیجان و ماجراجویی‌ای را به نمایش می‌گذارد که با هر بلاک‌باستری برابری می‌کند. این فیلم تصویری دقیق از رم باستان ارائه نمی‌دهد، اما داستان ساده‌ی مردی که به دنبال عدالت در برابر کسانی است که به او ظلم کرده‌اند، به اندازه‌ای قوی است که یک حماسه‌ی کامل و فراموش‌نشدنی را شکل دهد.

5. اسپارتاکوس (Spartacus)

• محصول: 1960
• کارگردان: استنلی کوبریک
• بازیگران: کرک داگلاس، لارنس اولیویه، پیتر یوستینف
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10

سال‌ها پیش از موفقیت ریدلی اسکات در سال 2000، حماسه‌ی تاریخی دیگری روایت شد که روی گلادیاتوری تمرکز داشت که در برابر قدرتمندان می‌ایستد. اسپارتاکوس ساخته‌ی استنلی کوبریک، با بازی کرک داگلاس در نقش گلادیاتور اصلی، داستان جنگجویی نجیب را روایت می‌کند که الهام‌بخش همراهانش در میدان نبرد است و رهبری شورشی علیه جمهوری روم را برعهده می‌گیرد.

همان‌طور که از کوبریک انتظار می‌رود، اسپارتاکوس یک حماسه‌ی بصری خیره‌کننده است که به خاطر جاه‌طلبی فراتر از معمول این ژانر می‌درخشد. سکانس‌های نبرد، شاهکارهایی از هنر فیلم‌سازی هستند و ماهیت عملی و واقعی دکورها و صحنه‌ها، حتی پس از سال‌ها همچنان تماشاگر را به هیجان وا می‌دارد.

با این حال محبوبیت ماندگار اسپارتاکوس بیش از هر چیز مدیون قصه‌گویی در قلب آن است. داستانی درباره‌ی شجاعت و ستم که فارغ از زمان، همچنان ملموس و الهام‌بخش باقی می‌ماند. سکانس نمادین «من اسپارتاکوس هستم» نمونه‌ای است از اینکه فیلم فراتر از شکوه و عظمت بصری‌اش، قدرت و تاثیر عاطفی فوق‌العاده‌ای نیز دارد.

• 10 فرنچایز اکشن پساآخرالزمانی جذاب که باید ببینید

4. بن هور (Ben-Hur)

• محصول: 1959
• کارگردان: ویلیام وایلر
• بازیگران: چارلتون هستون، جک هاوکینز، هایا هاراریت
• امتیاز راتن تومیتوز: 87 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10

بن‌ هور نمونه‌ای برجسته از حماسه‌ی کلاسیک هالیوود و فیلمی است که الهام‌بخش بسیاری از آثار پس از خود شد و نشان داد چگونه می‌توان داستان‌هایی بلندپروازانه و عظیم را به تصویر کشید. چارلتون هستون نیز با نقش‌آفرینی فرمانروایانه‌ای که با وسعت و شکوه فیلم هم‌سطح است و آن را به تجربه‌ای فراموش‌نشدنی بدل می‌کند خود را به‌عنوان بازیگری ایده‌آل برای این ژانر تثبیت کرد.

بن هور هم مثل اسپارتاکوس و گلادیاتور داستانی درباره انتقام را در بستری گسترده و تاریخی روایت می‌کند. چارلتون هستون در نقش شاهزاده‌ای ظاهر می‌شود که مورد خیانت دوست رومی‌اش واقع می‌شود و شروع به جمع‌آوری تجهیزات و نیرو برای بازپس‌گیری عدالت می‌کند. اینکه چنین داستان‌هایی پس از گذشت سال‌ها هنوز با تماشاگران ارتباط برقرار می‌کنند، گواهی است بر قدرت و تاثیرگذاری شخصیت‌ها و عمق درام انسانی فیلم.

بن ‌هور بیش از هر چیز برای سکانس باورنکردنی مسابقه ارابه‌رانیش در یادها مانده است که هنوز هم به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سکانس‌های اکشن تاریخ سینما شناخته می‌شود. هنر و جسارت آن صحنه در سراسر فیلم طنین‌انداز است. اگرچه مدت زمان فیلم طولانی است، اما از آن دست آثار بیش از سه‌ساعت است که حتی لحظه‌ای خسته‌کننده ندارد و تماشاگر را از ابتدا تا پایان درگیر نگه می‌دارد.

3. آخرین موهیکان (The Last of Mohicans)

• محصول: 1992
• کارگردان: مایکل مان
• بازیگران: دنیل دی لوییس، استیون ودینگتون، مادلین استو
• امتیاز راتن تومیتوز: 88 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

مایکل مان به‌خاطر کارگردانی آثار جنایی مدرن برجسته‌اش شناخته می‌شود. با این حال او نشان داد که در فضایی تاریخی نیز می‌تواند به همان اندازه تاثیرگذار باشد و یک ماجراجویی‌ هیجان‌انگیز خلق کند. آخرین موهیکان یکی از معدود حماسه‌های تاریخی است که در آمریکا رخ می‌دهد، اما با این حال توانسته است وسعت و شکوه حماسه‌های تاریخی کلاسیک را بازتاب دهد.

دنیل دی لوئیس در این فیلم در نقش هاوک‌آی، پسر خوانده‌ی آخرین جنگجویان موهیکان ظاهر می‌شود. در جریان جنگ‌های سرخپوستی، هاوک‌آی و خانواده‌اش مامور محافظت از یک سرهنگ بریتانیایی و دو دخترش در برابر قبیله‌های انتقام‌جوی منطقه می‌شوند. این ماموریت هم خطرناک است و هم زمینه‌ساز خلق لحظاتی پرتنش و هیجان‌انگیز در دل داستان تاریخی فیلم.

ترکیب عشق و ماجراجویی، آخرین موهیکان را به حماسه‌ای عاطفی بدل می‌کند که با اغلب فیلم‌های اکشن اوایل دهه 1990 متفاوت است. مان سکانس‌های نبرد خیره‌کننده‌ای را طراحی می‌کند، از جمله دوئل نهایی پرتنش و نفس‌گیر. موسیقی تراور جونز و رندی ایدلمن نیز بر عظمت و حس حماسی فیلم می‌افزاید و تجربه‌ای تمام‌عیار برای تماشاگر خلق می‌کند.

2. هفت سامورایی (Seven Samurai)

• محصول: 1954
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: تاکاشی شیمورا، توسیرو میفونه، سوجین کامی‌یاما
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.6 از 10

هفت سامورایی ساخته آکیرا کوروساوا یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های اکشن تاریخ است و حتی امروز نیز به‌عنوان معیاری برای این ژانر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فیلم همچنین نشان می‌دهد که یک حماسه‌ی تاریخی می‌تواند مرزهای فرهنگی را پشت سر بگذارد و هیجانی که ایجاد می‌کند، برای تمامی تماشاگران در سراسر جهان قابل درک و تجربه است.

فیلم طراحی ساده و درخشانی دارد و گروهی از جنگجویان را دنبال می‌کند که از دهکده‌ای بی‌دفاع در برابر راهزنان محافظت می‌کنند. با این حال این روایت پایه‌ای فراهم می‌کند برای سفری بزرگ، پر از اکشن و هیجان احساسی که به‌خوبی با هر فیلم حماسی تاریخی دیگری برابری می‌کند و مخاطب را از ابتدا تا پایان درگیر خود می‌سازد.

کوروساوا یکی از استادان خلق تصاویر زیبا و مسحورکننده است، بی‌آنکه روایت انسانی داستانش را از دست بدهد. روابط میان جنگجویان و اهالی دهکده، طنزی که در خلال داستان شکل می‌گیرد و مرگ‌های تراژیک شخصیت‌ها، همه دست به دست هم می‌دهند تا قصه‌ای پرعمق و احساسی شکل گیرد که همزمان با اکشن ناب، تماشاگر را درگیر می‌کند.

1. لورنس عربستان (Lawrence of Arabia)

• محصول: 1962
• کارگردان: دیوید لین
• بازیگران: آنتونی کویین، الک گینس، جک هاوکینز
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10

کم‌تر فیلم حماسی تاریخی پیدا می‌شود که به اندازه‌ی لورنس عربستان ساخته دیوید لین، نسل‌های بعدی فیلم‌سازان از استیون اسپیلبرگ تا کریستوفر نولان را تحت تاثیر قرار داده باشد. این فیلم اوج ژانر است؛ مقیاس دکورها و عظمت سینمایی آن را به سطحی می‌رساند که تنها در این حماسه‌ها ممکن است و همزمان داستانی پیچیده و چندلایه ارائه می‌دهد که تجربه‌ی سینمایی را به مرتبه‌ای فراتر از انتظار ارتقا می‌بخشد.

پیتر اوتول در نقش یک افسر بریتانیایی به نام تی ای لارنس که قبایل پراکنده و درگیر عرب را در جنگ جهانی اول گرد هم آورد تا علیه ترک‌ها بجنگند، بازی به‌یادماندنی و ماندگاری از خود ارائه می‌دهد. لارنس شخصیتی چندلایه و سرشار از شجاعت و هوش است اما همزمان مملو از تناقض‌هایی است که تماشای او را جذاب و جادویی می‌سازد.

جلوه‌ی بصری فیلم خودِ کلمه‌ی حماسه را تعریف می‌کند. اگرچه دیگر فیلم‌هایی مثل لورنس عربستان ساخته نمی‌شوند اما این اثر به‌وضوح بسیاری از کلاسیک‌های پس از خود را شکل داده و سطحی از فیلم‌سازی ماجراجویانه را به نمایش گذاشته که هر کارگردانی در پی رسیدن به آن است.

منبع: screenrant