سوپر اپ چیست؟ | بررسی سوپر اپلیکیشن‌های موبایل در ایران و جهان
با افزایش استفاده مردم از موبایل، شاهد پیشرفت‌های بسیاری در این وسایل کوچک اما بسیار کاربردی بودیم. کم کم امنیت آن‌ها افزایش پیدا کرد، صفحه نمایشی باکیفیت‌تر از تلویزیون خانگی برای آن‌ها در نظر گرفته شد، کیفیت دوربین‌شان تنه به تنه بهترین دوربین‌های بازار زد و موبایل از وسایلی برای برقراری تماس به یک همراه همیشگی برای بشر تبدیل شد. اپلیکیشن‌های مختلف نیز تبدیل به رفقای کاربران شدند و هر کدام به نحوی، نیازهای روزمره آن‌ها را برطرف کردند. با این حال، اگر یک اپلیکیشن بتواند چندین نیاز ما را برطرف کند چطور؟ که با استفاده از آن، دیگر نیازی به مراجعه به اپلیکیشن‌های مختلف نباشد. لابد چنین اپلیکیشنی باید بسیار همه‌فن حریف باشد، مگر نه؟ چند سالی است که این ایده در قالب سوپراپلیکیشن‌ها (Super App) عملی شده. با مجله مایکت همراه باشید تا سفری به دل دنیای سوپراپ‌ها داشته باشیم و با آن‌ها و تاریخچه‌شان بیشتر آشنا شویم.
سوپراپ چیست؟
برای سوپراپ‌ها، تعاریف مختلفی وجود دارد. با این حال، ساده‌ترین تعریف از سوپراپ چنین است: اپلیکیشنی که سرویس‌های مختلفی مانند خدمات مبتنی بر پرداخت یا ابزارهای ارتباطی را در خودش جای می‌دهد و با در اختیار داشتن ویژگی‌هایی که بخش قابل‌توجهی از زندگی شخصی و کاری یک فرد را پوشش می‌دهد، او را از استفاده از چندین و چند اپلیکیشن مختلف بی‌نیاز می‌کند.
به بیان دیگر، اساس کار یک سوپراپ این است که کار چندین اپلیکیشن را یک‌جا و به تنهایی انجام دهد. طیف خدماتی که یک سوپراپ می‌تواند ارائه دهد بسیار وسیع است و بیشتر، به دیدگاه مالکان آن سوپراپ برمی‌گردد. نکته‌ای که باید در نظر داشت، آن است که یک سوپراپ می‌تواند متعلق به شرکتی بزرگ باشد که بخش‌های مختلف آن شرکت، هر کدام در زمینه‌ای خاص مشغول به فعالیت‌اند و شرکت مادر با ارائه یک سوپراپ، دسترسی به تمام خدمات زیرمجموعه‌هایش را برای کاربران ساده‌تر می‌کند. با این حال، تمام سوپراپ‌ها نیز چنین تاریخچه‌ای ندارند و در بین سوپراپ‌ها مواردی نیز به چشم می‌خورند که اساسا ربطی به زیرمجموعه‌های دیگر شرکت مادر خود نداشته‌اند، حداقل نه در ابتدای مسیر فعالیت‌شان.
ساخت یک سوپراپ، آن‌قدرها که ممکن است فکر کنید ساده نیست. مهم‌ترین مرحله در ساخت یک سوپراپ، انتخاب بخش‌های مختلف آن است. معمولا، اپلیکیشن‌هایی قدم در مسیر تبدیل شدن به یک سوپراپ گذاشته‌اند که چند سالی قدمت دارند. در واقع، اکثر سوپراپ‌های معروفی که امروزه با آن‌ها مواجه هستیم، در ابتدای فعالیت یک سوپراپ نبودند و استفاده خاص خود را داشتند. با این حال، گذر زمان آن‌ها را به سمت تبدیل شدن به یک سوپراپ سوق داد. اما، کدام اپلیکیشن راه تبدیل شدن به سوپراپ را برای دیگر برنامه‌ها هموار کرد؟
تاریخچه سوپراپ‌ها
شما نیز احتمالا با اپلیکیشن وی‌چت یا همان WeChat آشنایی دارید. زادگاه این برنامه، کشور چین است. این برنامه که از رکورد عجیب و غریب بیش از ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون کاربر گذر کرده، یکی از پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های دنیاست. در سال ۲۰۱۱ که وی‌چت در دسترس مخاطبین قرار گرفت، کسی فکرش را هم نمی‌کرد که در سال ۲۰۱۸، این برنامه از رکورد ۱ میلیارد کاربر فعال ماهانه گذر کرده باشد. اگر چه بسیاری از موفقیت‌های این اپلیکیشن به خاطر چینی بودن آن و علاقه مردم چین به آن است، ولی به هر حال نمی‌توان منکر شگفت‌انگیز بودن آمار و ارقام و رکوردهای به جا مانده از این اپلیکیشن شد.
در مایکت بخوانید: پردانلودترین اپ‌ها و بازی‌های سه ماهه نخست ۲۰۲۲
در کنار این آمار، باید به این نکته اشاره کرد که برای اولین بار، به خاطر این اپلیکیشن بود که با مضمون سوپراپ‌ها آشنا شدیم. وی‌چت این امکان را به توسعه‌دهندگان می‌داد تا مینی اپلیکیشن‌های خود را برای قرارگیری در وی‌چت، توسعه دهند. به این ترتیب، وی‌چت صاحب بخش‌های بسیار متنوعی شد و دیگر یک پیام‌رسان ساده نبود. کار تا جایی پیش رفت که طی گزارشی، اعلام شد که هر چینی روزانه ۴ ساعت از وقت خود را در وی‌چت سپری می‌کند!
موفقیت وی‌چت در ادغام چندین و چند سرویس مختلف، نگاه‌های زیادی را به خود برانگیخت. اگر چه وی‌چت را به عنوان پایه‌گذار سوپراپ‌ها می‌شناسیم، اما، نمونه‌های دیگری از سوپراپ‌ها نیز در جهان وجود دارند و از سوی دیگر، دنیای اپلیکیشن‌های داخل کشور ما نیز با مقوله سوپراپ‌ها بیگانه نیست.
دیگر سوپراپ‌های مطرح
Grab
زادگاه سوپراپ‌ها، شرق آسیاست. در حالی که بیشتر وی‌چت را برای عمومی شدن سوپراپ‌ها می‌شناسیم، گرب یا Grab نیز تاثیر مهمی در رشد دنیای سوپراپ‌ها داشته است. اپلیکیشن گرب در سال ۲۰۱۲ با نام MyTeksi آغاز به کار کرد. همان طور که از نام آن مشخص است، در آن روزهای ابتدایی بیشتر این اپلیکیشن روی بحث حمل و نقل در سطح شهر تمرکز داشت و سرویسی مثل اسنپ را به مشتریان مالزیایی ارائه می‌داد.
علی‌رغم این شروع ساده، شیب موفقیت‌های گرب کم کم شکل تندتری به خود گرفت و سرویس‌های جانبی دیگری که همگی در ارتباط با بحث حمل و نقل بودند نیز به آن افزوده شدند. با این حال، اکتبر سال ۲۰۱۶ بود که گرب قدم بزرگی به سمت تبدیل شدن به یک سوپراپ برداشت. گرب چت با نام انگلیسی GrabChat بخش تازه‌ای از اپلیکیشن گرب بود که به کمک آن مسافر و راننده می‌توانستند با یکدیگر چت کنند. گرب چت از قابلیت ترجمه نیز بهره می‌برد که این امکان را فراهم می‌کرد تا در صورت مغایرت زبان راننده و مسافر، بتوانند با هم راحت‌تر در ارتباط باشند.
با گذشت زمان، پای سرویس‌های دیگر هم به گرب باز شد. از سرویس‌های مرتبط با حمل و نقل گرفته تا اضافه شدن یک شرکت مالی به گرب که در زمینه پرداخت‌های آنلاین و بیمه، به کاربران خدمت‌رسانی می‌کند. کار تا جایی پیش رفت که گرب با بخش آسیای شرقی اوبر ادغام شد و به این ترتیب، توانست نفوذ خود را در این منطقه افزایش دهد و به خصوص در زمینه سفارش آنلاین غذا، بیش از پیش نام خود را بر سر زبان‌ها بیندازد. هم‌اکنون گرب در کشورهای مختلفی از آسیای شرقی فعالیت دارد و سرویس‌های متعددی را به کاربران ارائه می‌دهد. در سال ۲۰۱۹ گزارش شد که گرب ۶ هزار کارمند فعال دارد و بنابراین، می‌توان این‌طور برداشت کرد که از حیث اشتغال‌زایی نیز گرب توانسته بسیار تاثیرگذار عمل کند.
اسنپ
یکی از نمونه‌های موفق در میان سوپراپ‌های داخلی، اسنپ است. اسنپ در ابتدا با نام تاکسی‌یاب، فعالیت خود را به عنوان یک تاکسی اینترنتی آغاز کرد. در گذر زمان، علاوه‌بر ایجاد تغییرات مختلف از جمله تغییر نام برند و لوگوی آن، به مرور خدمات مختلفی نیز به اسنپ اضافه شد.
از جلمه سرویس‌های پرطرفدار اسنپ، اسنپ فود است که در ابتدا با نام زود فود فعالیت می‌کرد. اسنپ فود در زمینه سفارش آنلاین غذا، در ایران پیشرو است و روزانه سفارش‌های زیادی را به دست مشتریان می‌رساند.
این پایان کار رشد اسنپ فود نبود و با گذشت زمان، اسنپ فود هر بار بزرگ‌تر از قبل می‌شد. هم‌اکنون به جز بحث حمل و نقل و سفارش غذا، می‌توانید از اسنپ به عنوان یک فروشگاه، یک داروخانه آنلاین و یک سوپر مارکت آنلاین استفاده کنید. حتی امکان خرید بلیت سینما نیز با اسنپ مهیا شده و در واقع از طریق تنها یک اپ، می‌توانید به دنیایی از سرویس‌های مختلف دسترسی داشته باشید. حتی یک باشگاه مشتریان نیز در اسنپ قرار گرفته که می‌توانید با استفاده از آن به تخفیف‌ها و جوایز مختلف نیز دسترسی پیدا کنید.
SnapChat
یکی از اپلیکیشن‌های غربی که سودای تبدیل شدن به یک سوپراپ را در سر داشت، اسنپ‌چت است. این اپلیکیشن که در ابتدا به عنوان یک شبکه اجتماعی و پیام‌رسان فعالیت خود را آغاز کرده بود، در سال ۲۰۲۰ با توجه به ظهور سوپراپ‌ها و موفقیت آن‌ها در آسیای شرقی، تصمیم گرفت در قالب مینی اپ‌ها سرویس‌های دیگری را نیز به خود بیفزاید و ماهیت یک سوپراپ را به خود بگیرد.
چرا سوپراپ‌ها می‌توانند مفید باشند؟
همه‌چیز به تجمیع سرویس‌های پرکاربرد ما در زندگی روزمره برمی‌گردد. اساسا جابجا شدن بین اپلیکیشن‌های مختلف، می‌تواند خسته‌کننده باشد. به این فکر کنید که مثلا وقتی با دوست‌تان مشغول به صحبت کردن از طریق یک پیام‌رسان هستید، با هم قرار سینما می‌گذارید و می‌خواهید بلیت رزرو کنید. از سوی دیگر، تصمیم گرفته‌اید که شام سفارش دهید و یکی از اعضای خانواده هم می‌خواهد برای رفتن به خانه یکی از اقوام، تاکسی بگیرد. این سناریو اگرچه کمی پیچیده و عجیب و غریب به نظر می‌رسد، ولی کم و بیش ممکن است برای همه ما با کمی اختلاف، رخ داده باشد.
یک سوپراپ شما را از جابجا شدن بین چند اپلیکیشن مختلف برای انجام این کارها بی‌نیاز می‌کند. در واقع، دیگر نیازی به بیرون آمدن از یک اپلیکیشن، پیدا کردن آیکون دیگری و وارد شدن به آن و حالا صبر کردن برای بارگذاری درست آن نیست و با سوپراپ‌ها تجربه‌ای یک‌پارچه و همه‌جانبه در انتظار شماست.
انتقادها از سوپراپ‌ها
در حالی که ذاتا سوپراپ‌ها می‌توانند بسیار مفید باشند، انتقاداتی هم به آن‌ها وارد شده که داشتن نگاهی به آن‌ها خالی از لطف نیست. یکی از انتقادات همیشگی از سوپراپ‌ها، شلوغی بی‌حد و حصر آن‌هاست. در واقع، منتقدان سوپراپ‌ها به این نکته اشاره می‌کنند که اپلیکیشن‌های تک کاربردی، تکلیف‌شان معلوم است و شما وقتی به آن‌ها وارد می‌شوید، همه‌چیز برای‌تان واضح و مشخص است و در واقع رابط کاربری ساده‌تر و کاربرپسند‌تری دارند. اما، سوپراپ‌ها بسیار پیچیده هستند و کاربر را گیج می‌کنند. این انتقاد، چندان هم غلط نیست و سوپراپ‌ها به واسطه تعدد سرویس‌هایی که در خود جای داده‌اند، بخش‌های مختلفی دارند و همیشه رسیدن به آن بخشی که شما قصد استفاده از آن را دارید، ساده نیست.
از سوی دیگر، یکی دیگر از انتقادات بزرگی که به روند تبدیل شدن اپلیکیشن‌های محبوب به سوپراپ وارد است، بحث اطلاعات است. شما در یک سوپراپ از سرویس‌های مختلفی استفاده می‌کنید که هر یک، اطلاعات خاصی را از شما طلب می‌کنند. مثلا، ممکن است برای استفاده از بخشی آدرس منزل خود را در یک سوپراپ ذخیره کنید و برای استفاده از بخشی دیگر، تاریخ تولد، آدرس و شماره تلفن محل کار خود را. دغدغه بسیاری از فعالان حوزه امنیت اطلاعات، آن است که سوپراپ‌ها به گستره عظیمی از اطلاعات کاربران‌شان دسترسی دارند و به همین جهت، یک طعمه لذیذ برای هکرها به شمار می‌روند و در صورت نشت اطلاعات از سرورهای سوپراپ‌ها، دردسرهای مختلفی به وجود خواهد آمد. این بحث هم اهمیت خاص خود را دارد و مجددا باید اشاره کرد که غلط نیست.
با این حال، فارغ از درست و غلط بودن مسیری که بسیاری از اپلیکیشن‌های بزرگ در حال طی کردن آن هستند، باید گفت که دنیا به سمت پررنگ‌تر شدن نقش اپلیکیشن‌ها در زندگی می‌رود و سوپراپ‌ها نیز در این بین نقش مهمی را بازی می‌کنند. آیا شما هم از سوپراپ‌ها استفاده می‌کنید؟ دلایل‌تان برای استفاده یا عدم استفاده از سوپراپ‌ها چیست؟
