رتبه‌بندی بهترین انیمیشن‌های استودیو آردمن

در دورانی که انیمیشن‌های کامپیوتری همه ‌چیز را تسخیر کرده‌اند، انیمیشن دوبعدی تقریبا از پرده‌های سینما حذف شده است و غول‌هایی مثل دیزنی هر روز موجودات فوتورئالیستی تازه‌ای سرِ ما خراب می‌کنند، یک فیلم جدید از استودیو آردمن مثل پیدا کردن یک چشمه در وسط بیابان است. این استودیوی بریستولی البته گاهی سراغ جلوه‌های ویژه کامپیوتری (CGI) هم رفته است، اما در اصل به شیوه‌ای وفادار مانده که کاملا دست‌ساز به‌نظر می‌رسد و خب واقعا هم غیر از این نیست.

اگر خوب به مدل‌های خمیری شخصیت‌های انیمیشن‌های استودیو آردمن نگاه کنید، گاهی حتی رد انگشت‌های فیلم‌سازانی را می‌بینید که با وسواس و عشق، آن‌ها را تکان می‌دهند تا آن اکشن هیجان‌انگیز و شوخی‌های خنده‌دار شکل بگیرد. حالا که سینما هر روز بیشتر در خطر تبدیل شدن به محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی است، تماشای فیلمی که به معنای واقعی کلمه ساخته‌ی انسان باشد واقعا دلگرم‌کننده است.

اگرچه استودیو آردمن اولین فیلم بلندش را در سال 2000 با انیمیشن محبوب فرار مرغی (Chicken Run) روانه‌ی سینما کرد، اما ریشه‌های این استودیو به سال 1972 و زمانی برمی‌گردد که پیتر لُرد و دیوید اسپراکستون آن را به‌عنوان یک پروژه کم‌هزینه راه انداختند و برای تلویزیون فیلم کوتاه و برای موزیک‌ویدیوها سکانس‌های انیمیشنی می‌ساختند. این استودیو در اواخر دهه‌ی هشتاد وقتی انیماتور جوانی به نام نیک پارک را استخدام کردند به شکل جدی مطرح شد.

او در سال 1989 دو فیلم کوتاه منتشر کرد. اولی فیلمی به نام مصاحبه با حیوانات (Creature Comforts) درباره حیواناتی بود که در باغ‌وحش درباره شرایط زندگی‌شان مصاحبه می‌کنند و توانست اسکار بهترین انیمیشن کوتاه را ببرد. دومی یک روز بزرگ (A Grand Day Out) بود که در آن برای اولین ‌بار زوج دوست‌داشتنی والاس و گرومیت معرفی شدند که هنوز هم موفق‌ترین ساخته‌های آردمن به حساب می‌آیند.

پس از آن، دو اسکار دیگر برای فیلم‌های کوتاه گرفتند و ناگهان آردمن بعد از 28 سال فعالیت آن‌قدر اعتبار پیدا کرده بود که بتواند با کمپانی انیمیشمن‌سازی دریم‌ورکس مشترکا یک فیلم بلند تولید کند. از زمان فرار مرغی تا امروز، آردمن از همکاری با سونی پیکچرز گرفته تا همکاری فعلی‌اش با نتفلیکس مدام بین شریک‌های آمریکایی جابه‌جا شده است. آن‌ها علاوه بر این از دنباله‌ای برای فرار مرغی گرفته تا یک فیلم جدید از شان گوسفنده (Shaun the Sheep) و البته ماجراهای تازه‌ای از والاس و گرومیت سراغ ساخت دنباله برای معروف‌ترین فیلم‌هایشان هم رفته‌اند.

اگر این روند برای استودیویی که همیشه دنبال سبک خاص خودش بوده کمی نگران‌کننده به‌نظر برسد، خوشبختانه نتیجه کار هنوز همان امضاهای آردمنی را دارد که شامل شوخ‌طبعیِ بامزه و کاملا بریتانیایی، دنیاهایی گرم و خلاقانه و البته آن ظاهر خمیریِ زیبایی است که باعث می‌شود هر کدام از فیلم‌های آردمن را با یک نگاه بشناسیم. والاس و گرومیت: انتقام پرندگان (Wallace and Gromit: Vengeance Most Fowl) آخرین محصول کمپانی آردمن است.

حالا در این فهرست قرار است ما با نگاهی به بهترین انیمیشن‌های استودیو آردمن آن‌ها را به ترتیب ماندگاری و محبوبیت رتبه‌بندی کنیم.

10. برآب‌رفته (Flushed Away)

• محصول: 2006
• کارگردان: سم فل، دیوید باورز
• صداپیشه‌ها: هیو جکمن، کیت وینسلت، سم فل
• امتیاز راتن تومیتوز: 72 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.6 از 10

برآب‌رفته آخرین فیلمی بود که آردمن در دوران همکاری‌اش با دریم‌ورکس ساخت و استودیو را از ریشه‌های استاپ‌موشنش دور کرد و تقریبا به سمت جلوه‌های ویژه‌ی کامپیوتری برد چون دنیای فیلم، یعنی شهری پر از زباله و موش‌ها در اعماق فاضلاب لندن، آن‌قدر پر از آب بود که کار با مدل‌های خمیری را غیرممکن می‌کرد. اما این ریسک چندان جواب نداد و فیلم در گیشه عملکرد خوبی نداشت و آردمن از دریم‌ورکس جدا شد و تا سال 2011 و انیمیشن آرتور کریسمس (Arthur Christmas) فیلم جدیدی منتشر نکرد.

هرچند دوست داشتیم برآب‌رفته را یک کلاسیکِ نادیده‌گرفته‌شده بنامیم، اما واقعیت این است که پایین‌ترین نقطه کارنامه آردمن محسوب می‌شود و با شوخی‌های تکراری و کودکانه و شخصیت‌هایی کم‌عمق که هیچ شباهتی به آن زیرکی و ظرافتی ندارند که آردمن با آن شناخته شد بیشتر شبیه آثار دریم‌ورکس است. از همه بدتر اینکه سبک بصری خاص استودیو اصلا به جلوه‌های ویژه‌ی کامپیوتری منتقل نشد و نتیجه ظاهری شلوغ و نچسب است.

تنها میراث ماندگار برآب‌رفته طراحی رودی، شخصیت اصلی است که بعدها بارها با مردان جذاب هالیوود که چهره‌ای شبیه موش داشتند مقایسه شد!

• 10 شخصیت شرور انیمیشن‌های آردمن از بدترین تا بهترین

9. فرار مرغی: طلوع ناگت (Chicken Run: Dawn of the Nugget)

• محصول: 2023
• کارگردان: سم فل
• صداپیشه‌ها: تندی نیوتون، زکری لی‌وای، بلا رمزی
• امتیاز راتن تومیتوز: 83 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.3 از 10

به‌طور کلی، دنباله‌هایی که آردمن ساخته کمی ناامیدکننده‌اند. شخصیت‌های دوست‌داشتنی فیلم‌های اصلی را بیش از حد به کار می‌برند و همان الگوهای تکراری را با تاثیری کم‌تر تکرار می‌کنند. این موضوع مخصوصا برای فرار مرغی: طلوع ناگت دردناک‌تر است. این انیمیشن دنباله‌ای است که بیش از دو دهه بعد از اولین و پرفروش‌ترین فیلم استودیو ساخته شد. این فیلم که در نتفلیکس منتشر شد، اغلب حال ‌و هوای همان دنباله‌های بدِ دیزنی را دارد که مستقیم برای دی‌وی‌دی ساخته می‌شدند.

قصه‌ای تقریبا تکراری دارد فقط این‌بار با همان شخصیت‌های اصلی. داستان این ‌بار راکی و جینجر (زکری لی‌وای و تندی نیوتن که جایگزین مل گیبسون و جولیا ساولا شده‌اند) را دنبال می‌کند که برای نجات دختر ربوده‌شده‌شان، مالی (بلا رمزی)، دست به کار می‌شوند. مالی در مرغدانی فوق‌پیشرفته‌ای زندانی شده که دشمن قدیمیشان، خانم توئیدی (میرندا ریچاردسون)، سال‌ها بعد از فرار آن‌ها راه‌اندازی کرده است.

طلوع ناگت فیلمی ساده و کم‌ماجراست و بیشتر وقتش را صرف تکرار ضرب‌آهنگ‌ها و لحظات آشنای فیلم اول می‌کند. با این حال، چند صحنه کمدی فیزیکی بامزه دارد و تماشایش خالی از لطف نیست. اما در مجموع، آن‌قدر مشتق و تکراری است که نمی‌شود آن را چیزی فراتر از یک دنباله غیرضروری دانست.

8. انسان نخستین (Early Man)

• محصول: 2018
• کارگردان: نیک پارک
• صداپیشه‌ها: ادی ردمین، تام هیدلستون، میسی ویلیامز
• امتیاز راتن تومیتوز: 80 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.1 از 10

انسان نخستین به کارگردانی نیک پارک خیلی آن جذابیت و ظرافتی که آثار شاخص او را تعریف می‌کند، ندارد. داستان، یک ماجرای ورزشی در عصر حجر است و ایده‌اش در نگاه اول بامزه به‌نظر می‌رسد. مردمان غارنشینِ ساده‌دل باید در یک بازی فوتبال با شهری پیشرفته از عصر برنز رقابت کنند تا دره‌ای را که خانه‌شان است پس بگیرند. تام هیدلستون هم در نقش شخصیت شرور متظاهر و بامزه‌ای به نام لرد نوت، واقعا می‌درخشد.

اما فیلم در کل حس یک کار فرعی و کم‌جان را دارد و درست به خشکی همان انسان‌های اولیه است. قهرمان‌ها بی‌رمقند و روایت، فرمولی و قابل‌پیش‌بینی است طوری که هیچ‌ غافلگیری ندارد و چیزی بیشتر از بدیهیات به تماشاگر نمی‌دهد.

7. شان گوسفنده: فارماگدون (A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon)

• محصول: 2019
• کارگردان: ریچارد فیلن، ویل بچر
• صداپیشه‌ها: جاستین فلچر، جان اسپارکس، آمالیا ویتیل
• امتیاز راتن تومیتوز: 79 از 10
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.8 از 10

فارماگدون به‌عنوان دومین فیلم بلند سری محبوب شان گوسفنده متاسفانه در مقایسه با فیلم اول از آن جادوی همیشگی کمی فاصله می‌گیرد و حال‌ و هوایی به‌مراتب کودکانه‌تر و جریان اصلی‌تر از دیگر انیمیشن‌های استودیو آردمن دارد. با این حال، هنوز اثری دوست‌داشتنی است و برداشتی بامزه از ای تی (E.T.) ارائه می‌دهد که در آن شانِ مهربان با یک موجود فضایی گم‌شده همراه می‌شود و تمام تلاشش را می‌کند تا او را به خانه برگرداند.

فیلم کمی شلوغ است و آن جذابیت ساده و کم‌ریسک سریال و فیلم اول را ندارد، اما کمدی فیزیکی و لحظه‌های اسلپ‌استیکش همچنان در بالاترین سطحند. داستان مرکزیِ شیرینش هم آن‌قدر حس و حال جهانی یا بهتر بگوییم کهکشانی دارد که همچنان تماشایی است.

6. دزدان دریایی: گروهی از ناجورها! (:Pirates!In Adventure With Scientists)

• محصول: 2012
• کارگردان: پیتر لرد، جف نویت
• صداپیشه‌ها: هیو گرانت، مارتین فریمن، ایمادا استانتون
• امتیاز راتن تومیتوز: 87 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.7 از 10

انیمیشن دزدان دریایی که در بریتانیا با عنوان بسیار بهترِ دزدان دریایی: در سفری با دانشمندان! شناخته می‌شود، دقیقا درباره همین است که گفتیم! دزدان دریایی و سفر با دانشمندان. اما اگر قرار باشد کمی بیشتر توضیح بدهیم باید بگوییم داستان نسبتا ساده فیلم درباره گروهی از دزدان دریایی بی‌عرضه است که برای مسابقه دزد دریایی سال تلاش می‌کنند و در این مسیر با نسخه جوانِ چارلز داروین (دیوید تننت) همراه می‌شوند.

این خط داستانی بیشتر بهانه‌ای است برای ساختن یک گروه بامزه و دوست‌داشتنی از شخصیت‌های رنگارنگ. از داروین کمی‌ لوس اما جذاب با صداپیشگی تننت تا کاپیتان دزد دریاییِ بسیار شیرین و پرطمطراق با صداپیشگی هیو گرانت. ترکیب دریای ساخته‌شده با جلوه‌های ویژه کامپیوتری و انیمیشن خمیری هم نتیجه‌ای فوق‌العاده چشم‌نواز به‌وجود آورده و فیلم را از لحاظ بصری به یک ماجراجویی تمام‌عیار تبدیل کرده است.

• نگاهی به یک قرن سینمای استاپ موشن؛ چرخه‌ی جذاب توقف و تحرک

5. والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما (Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit)

• محصول: 2005
• کارگردان: استیو باکس، نیک پارک
• صداپیشه‌ها: پیتر سالیس، هلنا بونهام کارتر، رالف فاینس
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز IMDb یه فیلم: 7.5 از 10

برای بسیاری از کسانی که در میانه‌های دهه 2000 بزرگ شدند، اولین آشنایی با دنیای فوق‌العاده بریتانیایی انیمیشن‌های استودیو آردمن و والاس و گرومیت از طریق فیلم بلند نفرین موجود خرگوش‌نما بود. این فیلم، یک پارودی زیرکانه از سبک فیلم‌های ترسناک همر است که والس بی‌عرضه (پیتر سالیس) را شب‌ها به یک خرگوش غول‌پیکر تبدیل می‌کند، در حالی که گرومیت تلاش می‌کند او را نجات دهد.

اگرچه فیلم به بی‌نقصی انیمیشن‌های کوتاه این دو شخصیت نیست و ریتمش گاهی کند است، اما انیمیشنش دلنشین و کمدی اسلپ‌استیکش همیشه خنده‌دار است و عشق عجیبی به کلیشه‌های فیلم ترسناک نشان می‌دهد. داستان هم با قرار دادن والاس ساده در مقابل اشراف خودخواه، نگاهی هوشمندانه و در عین حال شوخ‌طبعانه به طبقات اجتماعی بریتانیا می‌اندازد که هنوز کمی نیش و کنایه دارد.

4. فیلم شان گوسفنده (Shaun the Sheep Movie)

• محصول: 2015
• کارگردان: ریچارد استارزک، مارک بورتون
• صداپیشه‌ها: جاستین فلچر، جان اسپارکس، امید جلیلی
• امتیاز راتن تومیتوز: 99 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

فیلم شان گوسفنده که از سریالی به همین نام و خودِ شاخه‌ای از والاس و گرومیت برگرفته شده، یک کلاس درس واقعی در نحوه‌ی تبدیل جذابیت‌های یک سریال تلویزیونی به داستانی سینمایی است. کمدی اسلپ‌استیک و حال ‌و هوای دنج و آرام سریال به‌طور کامل به فیلم منتقل شده است. در فیلم شان و گوسفندان همراهش به شهر بزرگ می‌روند تا یک کشاورز دچار فراموشی را نجات دهند. فیلم بیشتر مجموعه‌ای از صحنه‌های کمدی به سبک فیلم‌های صامت است تا یک روایت خطی و منسجم، و تمام جذابیت و ظرافت هنری یک کلاسیکِ باستر کیتون را در خود دارد.

3. آرتور کریسمس

• محصول: 2011
• کارگردان: سارا اسمیت
• صداپیشه‌ها: جیمز مک‌آووی، هیو لوری، بیل نای
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10

آرتور کریسمس یکی دیگر از انیمیشن‌های استودیو آردمن است که کاملا بوسیله جلوه‌های ویژه کامپیوتری ساخته شده. خوشبختانه بسیار بهتر از برآب‌رفته است و به‌حق می‌توان آن را یک فیلم کلاسیک کریسمسی نادیده‌گرفته‌شده دانست. داستان درباره پسر آرتور، پسر پاپانوئل است که تلاش می‌کند یک هدیه گم‌شده را قبل از روز کریسمس به دختربچه‌ای برساند. فیلم یک نگاه خلاقانه و پرجزئیات به قطب شمال ارائه می‌دهد و گروه بازیگران صداپیشه آن نیز بسیار به یادماندنی‌اند.

جیمز مک‌آووی در نقش آرتور واقعا درخشان است. اگرچه فیلم کم‌تر اسلپ‌استیک است و آن حس خاص بریتانیایی که اغلب آثار آردمن دارند را ندارد، اما موفق است چون قلب و روح زیادی در داستان گرم و دلنشین آن ریخته شده و کشمکش‌های خانوادگی و نسلی به زیبایی طراحی شده‌اند و به فیلم عمق و واقعیت می‌بخشند.

• 10 انیمیشن خمیری برتر تمام دوران از بدترین تا بهترین

2. والاس و گرومیت: انتقام پرندگان

• محصول: 2024
• کارگردان: نیک پارک، مرلین کراسینگهام
• صداپیشه‌ها: بن وایتهد، پیتر کی، لورن پاتل
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.5 از 10

در دسامبر سال 2024 و در پی انتشار یک کالکشن 4K از آثار والاس و گرومیت وقتی طرفداران متوجه شدند که در بازسازی‌ها از هوش مصنوعی برای ارتقای کیفیت تصویر استفاده شده است با حاشیه همراه شد. این تصمیم تا حدی ناامیدکننده بود، مخصوصا وقتی در نظر بگیریم که تازه‌ترین فیلم استودیو یعنی انتقام پرندگان به شکلی دقیق و ظریف خطرات هوش مصنوعی غیرقانونی را به تصویر کشیده بود.

داستان کامل والاس و گرومیت از خالق نیک پارک در انتقام پرندگان به بررسی تنش در رابطه این دو دوست قدیمی می‌پردازد آن هم وقتی والاس بیش از حد به گلدان رباتی خود متکی می‌شود. فیلم تلاش نمی‌کند بیش از حد به روز باشد، اما درس ساده‌اش درباره یافتن تعادل در رابطه با تکنولوژی، در دنیای امروز برای بسیاری از ما کاربردی است. همین نکته فیلم را به اثری خوب تبدیل می‌کند اما آنچه آن را عالی می‌سازد، علاوه بر انیمیشن خمیری درخشان و زیبا، بازگشت فدرز مک‌گراور پنگوئن جنایتکار است.

این موجود اولین بار در بهترین انیمیشن کوتاه والاس و گرومیت، یعنی شلوار اشتباهی خلق شد. او با چشمان ریز و کلاه لاستیکی‌اش، تهدید واقعی و تاریکی به دنیای دنج این دو دوست اضافه می‌کند. اضافه کردن صحنه‌های اکشن الهام‌ گرفته از سبک ماموریت: غیرممکن (Mission: Impossible) هم باعث شده انتقام پرندگان تنها دنباله‌ای باشد که به‌وضوح از فیلم اصلی پیشی گرفته است.

1. فرار مرغی 

• محصول: 2000
• کارگردان: پیتر لرد، نیک پارک
• صداپیشه‌ها: فیل دنیلز، لین فرگوسن، تونی هی‌گارث
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10

فرار مرغی اولین فیلم بلند آردمن به کارگردانی پیتر لرد و نیک پارک است که هنوز هم جواهر بی‌نقص و درخشان استودیو باقی مانده است. این اثر با نگاهی دیوانه‌وار و خلاقانه، از ماجرای فرار از زندان فیلم کلاسیک فرار بزرگ (The Great Escape) الهام گرفته و زندانیان جنگ جهانی دوم را با مرغ‌های درمانده یک مرغداری جایگزین کرده است. فرار مرغی به صحنه‌های معروف فیلم جان استرجز ارجاع می‌دهد و از کندن تونل‌های فرار تا تعقیب و گریز موتور سواری استیو مک‌کوئین را به شکل طنز بازسازی می‌کند.

با این حال، فیلم خودش یک کلاسیک مستقل است، با شخصیت‌هایی دوست‌داشتنی و داستانی که تا حدی واقعی و ملموس است که هر بچه‌ای قبل از خوردن فیله مرغ دوباره به آن فکر می‌کند. رابطه عاشقانه میان خروس مغرور راکی (مل گیبسون) و مرغ مستقل جینجر (جولیا ساوالها درخشان) زیبا و غیرمنتظره است، در حالی که اکشن فیلم با انیمیشن چشم‌نواز و واقعا سینمایی تکمیل می‌شود. ترکیب حس شوخ و کمی خشک بریتانیایی آردمن و روحیه شورشی ضد اقتدارگرایی هنوز بعد از 20 سال می‌تواند هیجان‌انگیز باشد.

منبع: indiewire