نقد فیلم Silent Night – کریسمس خون‌بار به سبک جان وو
چند سالی است که فیلمهای کریسمسی دیگر محدود به ژانر درام، کمدی و عاشقانه نیستند و در کنار قصه‌های آرام و کلیشه‌ای آدم‌های معمولی، آثاری در ژانرهای نامعمول‌تر هم تولید می‌شوند. از نمونه‌های اخیر می‌توان به اسلشر شب خشونت‌آمیز (Violent Night) اشاره کرد که بابانوئل خشمگینی را در آستانه یک کریسمس خون‌بار به تصویر می‌کشید و از قضا با واکنش‌های نسبتا خوبی هم مواجه شد. شب آرام (Silent Night) فیلم اکشن تازه جان وو هم همین رویه را دنبال و مخاطب را به یک بزم خون‌بار کریسمسی دعوت می‌کند.
جان وو کارگردان هنگ کنگی مطرح و تاثیرگذاری است که دو دهه بعد از انتشار «دستمزد» (Paycheck) با «شب آرام» به سینمای آمریکا بازگشت؛ بنابراین با توجه به تاثیرگذاری او بر سبک‌های گان فو اصلا عجیب نیست که مخاطبان زیادی برای تماشای این فیلم لحظه شماری کنند اما آیا می‌تواند انتظارات را برآورده کند؟
- نقد انیمیشن فرار مرغی 2؛ ماموریت غیرممکن به سبک ارتش مرغ‌ها
- نقد فیلم killers of the flower moon – تاریخ به روایت بازنده‌ها
گان فو، روایت خطی و اکشنِ محض
احتمالا بسیاری از مخاطبان بعد از اقبال باورنکردنی مجموعه فیلمهای «جان ویک» (John Wick) و مصاحبه‌های کیانو ریوز با سبک گان فو آشنا شدند اما جالب است بدانید این سبک قدمت خیلی بیش‌تری دارد و سال‌ها قبل توسط جان وو ابداع شده. با این اوصاف اگر وو و سبک منحصر به فردش نبود نه چاد استاهلسکی بود که «جان ویک» را بسازد و نه دیوید لیچی بود که به سراغ آثاری مثل «بلوند اتمی» (Atomic Blonde) و «قطار سریع‌السیر» (Bullet Train) برود. گان فو همان‌طوری که از نامش هم مشخص است سبک خاصی در ژانر اکشن است که تلفیق حرکات کونگ فو و استفاده از اسلحه است؛ چیزی که هسته اصلی «شب آرام» را هم تشکیل می‌دهد.
داستان «شب آرام» در کریسمس آغاز و در شب کریسمس یک سال بعد هم به پایان می‌رسد. خط داستانی در ساده‌ترین حالت ممکن قرار دارد؛ در درگیری میان اوباش خیابانی پسر بچه‌ای در آغوش پدرش جان می‌دهد و یک مرد خانواده به انگیزه انتقام فرزندش به قاتلی تمام عیار تبدیل میشود. جوئل کینامن ایفاگر نقش برایان است که در درگیری ابتدای فیلم از ناحیه گردن زخمی میشود و در اثر آسیب شدید به تارهای صوتی قدرت تکلمش را از دست می‌دهد؛ در نتیجه در سراسر فیلم به جز چند گفتگوی محدود، هیچ دیالوگی رد و بدل نمی‌شود.
از همین ابتدا اعلام می‌کنیم که «شب آرام» بهترین فیلم جان وو نیست و به هیچ عنوان با آثاری مثل «تغییر چهره» و «سرسخت» قابل قیاس نیست. فیلم هرچند بازگشت باشکوهی برای این کارگردان مطرح به حساب نمی‌آید اما در مجموع اثر قابل قبولی است که میان 10 اکشن برتر سال 2023 جای می‌گیرد.
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم منطق فیلم کاملا ساده است و داستان در خطی‌ترین شکل ممکن از نقطه A به نقطه B می‌رسد بنابراین اگر در انتظار پیچش‌های داستانی تارانتینویی در بستر اکشن هستید، «شب آرام» گزینه مناسبی برای شما نیست. در عوض با فیلمی در سبک mindless action طرفیم که در آن داستان در کم‌ترین حد از اهمیت قرار دارد و در عوض مخاطب به جشن چشم‌نوازی از اکشن و خون‌ریزی بی حد و حصر دعوت میشود. با همه این ها وو در معدود سکانس‌های درام فیلم عملکرد مناسبی دارد و توانسته مخاطب را با شخصیت صامت کینامن همراه کند.
تصمیم او برای بدون دیالوگ بودن «شب آرام» هم مثل یک تیغ دو لبه عمل می‌کند؛ از یک سو توجه صد در صد مخاطب بر سکانس‌های اکشن متمرکز شده و عدم وجود دیالوگ در لحظات حساس، فیلم را از ریتم نمی‌اندازد اما از سوی دیگر از آن جایی که این درگیری‌های خون بار خیلی دیر شروع می‌شوند و تقریبا در نیمی از زمان یک ساعت چهل سه دقیقه ای فیلم در حال تماشای کشمکش‌های عاطفی برایان بعد از مرگ پسرش و آماده‌سازی فیزیکی او برای انتقام هستیم، ممکن است اگر صبر و تحمل کافی نداشته باشید از تماشای این سکانس‌های کلیشه‌ای بدون دیالوگ خسته شوید و نیمه دوم که از قضا اوج فیلم است را از دست بدهید.
به جز جوئل کینامن در نقش برایان تقریبا بازی شاخصی در فیلم مشاهده نمی‌شود. شخصیت برایان هم فرصت چندانی برای گسترش ندارد و با از دست دادن فرزند و صدایش در ابتدای فیلم، بین احساس خشم و اندوه در نوسان دائم است. با این حال کینامن توانسته از پس این چالش برآید و در نیمه ابتدایی فیلم مخاطب را کم و بیش با خودش همراه کند.
سکانس‌های اکشن «شب آرام» در مجموع چشم‌نواز هستند و می‌توان مهارت و تجربه وو را در آن‌ها مشاهده کرد. از جذاب‌ترین بخش‌های فیلم می‌توان به سکانس درگیری روی پله اشاره کرد. همچنین استفاده از نورپردازی گرم از جمله عواملی است که این بخش‌ها را مهیج و تماشایی کرده. این المان در سکانس مبارزه پایانی به اوج می رسد.
این داستان ادامه دارد؟
در نهایت پایان‌بندی فیلم آن طور که انتظار می‌رفت تماشایی از آب در نیامده و بدمن داستان بعد از سلسله درگیری‌هایی نفس‌گیر به ساده‌ترین شکل ممکن از پا درمی‌آید. «شب آرام» مثل بسیاری از فیلمهای اکشن چند سال اخیر به پایان می‌رسد و سرنوشت برایان در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند؛ در نتیجه وو می‌تواند گوشه چشمی به ادامه داستان داشته باشد و شاید در آینده برایان یا حتی کارآگاه پلیس با داستان تازه‌ای بازگردند.
«شب آرام» با توجه به همه موارد گفته شده فیلم اکشن نسبتا خوش ساختی است و علیرغم این که داستان‌محور و حتی ماندگار نیست اما به خاطر سکانس‌های اکشن نفس‌گیر یکی از بهترین‌های سال 2023 در ژانر خودش است؛ بنابراین اگر می‌خواهید یک ساعت و چهل دقیقه به دور از هیاهوی فیلم های قصه‌گو و شاخص امسال به تماشای اکشن محض بنشینید و خاطره آثاری مثل «جان ویک» را زنده نگه دارید، بد نیست به فیلم تازه جان وو فرصتی برای تماشا بدهید.
